Juryrapport Zeeuwse Boekenprijs 2004
Voordat ik overga tot het voorlezen van het juryrap
port, is het goed in te gaan op het fenomeen Zeeuwse
Boekenprijs. De ZBP raakt tere snaren en brengt de
gemoederen in beweging. Dat komt natuurlijk omdat
het Zeeuwse boek ons allemaal aan het hart gaat. Over
de definitie van wat een Zeeuws boek is, verschillen
de meningen hartstochtelijk. Is het nu een boek dat
over een Zeeuws onderwerp gaat en door een Zeeuw
of door een niet-Zeeuw is geschreven of is het een wil
lekeurig boek dat door een Zeeuw geschreven is. De
initiatiefnemer van de Zeeuwse Boekenprijs blijft ervan
overtuigd dat het Zeeuwse boek beide kan zijn. Door
de laatste categorie uit te sluiten, zouden alle Zeeuwen
die over andere onderwerpen schrijven, uitgesloten zijn
en dat lijkt ons een onterechte beperking.
De ZBP brengt de tongen in beweging. Zo zou
de jury het verhalend proza en de poëzie niet serieus
nemen. Ik kan u verzekeren dat de samenstelling van
de jury waar twee bekende proza-auteurs in vertegen
woordigd zijn er voor garant staat dat er serieus naar
Zeeuwse proza- en poëzie-inzendingen wordt geke
ken. Kennelijk vond de jury dit jaar dat de ingezon
den proza- en poëzie-inzendingen niet aan de hoge
maatstaven, die aan de genomineerde boeken gesteld
worden, voldeden. Volgende keer beter.
En dan is er nog het veel gehoorde geluid van hoe
het nu mogelijk is al deze verschillende categorieën
boeken te vergelijken; de appels en perenvraag. Ik wil
daar kort over zijn. Er zijn veel appels en peren maar
sommige zijn beter vormgegeven, zijn robuuster of
smaken naar meer. En bij de uiteindelijke keuze is het
de ene keer een appel en de andere keer een peer!
Dit jaar werden 38 boeken van 27 verschillende
uitgeverijen voor de ZBP 2004 ingezonden. Dat is
bijna honderd procent meer dan vorig jaar en het
was een rijke oogst. Onderverdeeld naar categorieën:
proza (3), romans (6), kinderboeken (4), poëzie (3),
biografie (1), filosofie (1), geschiedenis (7), kunst
geschiedenis (7), kunstenaarsboeken (2), actualiteit
(2) en fotoboeken (2). Uit deze 38 boeken koos de
jury vijfhoeken. In alfabetische volgorde op auteur
waren dat: Lo van Driel, Een leven in woorden. J.H.
van Dale, schoolmeester - archivaris - taalkundige
(Zutphen: Walburg Pers 2003); Doeke Roos, Twee eeu
wen varen en vechten, 1550-1750. Het admiralengeslacht
Evertsen (Eigen beheer: Vlissingen 2003); Gerard
Smallegange, Rond 't Hof (Goes: De Koperen Tuin);
Ad Verbrugge, Tijd van onbehagen. Filosofische essays
over een cultuur op drift (Amsterdam: Uitgeverij SUN
2004) en Francisca van Vloten, Moen, tussen Toorop
en Mondriaan (Middelburg: Uitgeverij Den Boer De
Ruiter 2004).
In dit rapport komen de boeken alfabetisch op
auteur voor het voetlicht. Een leven in woorden. J.H.
van Dale, schoolmeester - archivaris - taalkundige van
Lo van Driel is een verrassende biografie over iemand
die we niet meer als persoon zien maar als merk 'De
Van Dale'. Het boek doet recht aan de pioniersarbeid
van de Sluizenaar, die tot op de dag van vandaag een
grote Nederlander mag worden genoemd die er nog
dikwijls op nageslagen wordt. Van Driel heeft met
deze biografie het merk Van Dale in een Zeeuwse
context gezet en levert tevens een belangrijke bijdrage
aan de beschrijving van de circuits van provinciale
autodidacten in genootschappen en de stand van de
lexicografie en taalkunde in de negentiende eeuw.
In Twee eeuwen varen en vechten, 1550-1750. Het
admiralengeslacht Evertsen brengt Doeke Roos het zee
vaardersgeslacht Evertsen in kaart. Dit boek levert een
substantiële bijdrage aan de maritieme geschiedenis
van Zeeland en Nederland. Roos geeft hiermee de
hollandocentristische maritieme geschiedschrijving
een kopstoot. Daarbij maakte hij als eerste intensief
gebruik van Zeeuws archiefmateriaal dat tot voor kort
in de luwte was gebleven. Via de Evertsens krijgt de
lezer zicht op de gang van zaken in de Nederlandse
marine in de periode 1550-1750.
Met Rond 't Hof heeft Gerard Smallegange een
smeuïg boek geschreven over een verwaarloosd onder
deel van onze culturele geschiedenis: het boerenleven.
De auteur heeft veel onderzoek gedaan en kan put
ten uit een rijke persoonlijke ervaring. Hij beheerst
de kunst van het populariseren. De grote kracht van
het boek zit in de beknoptheid van de hoofdstukken,
waarin steeds een ander aspect van het leven op de
hofsteden van Zeeland wordt belicht.
Tijd van onbehagen. Filosofische essays over een cul
tuur op drift van Ad Verbrugge is een intellectuele
prestatie van formaat. Het is van belang dat een boek
als dit verschijnt. Verbrugge neemt de filosofie en de
cultuurkritiek serieus. Het is een waagstuk in het hui
dige Nederlandse intellectuele klimaat hiermee op de
proppen te komen. Tijd van onbehagen is een knappe
aanscherping en doorbreking van het gangbare dis
cours over belangrijke onderwerpen, zoals religie,
Verlichting, mensenrechten en Europa.
Moen, tussen Toorop en Mondriaan van Francisca
van Vloten is een belangwekkende kunsthistorische
76 Zeeuws Tijdschrift 2005/1-2