"Ml b,t "rl" r~~
^mkrunj,Mi èvllhmn.,,
(javabiep
\,hbdaa/
fjT MWOU-nH, -2>e Sfc.w -TTU™ -v
JAV*BIEP
jlEMItlSBl*
SMfllUTOT JIHKO
UMUBEv
IllUi
m 1Trem»'
III" 11 rprll 1W
i.> 0 ,p
lij nan-**v
verlaf t.T"''-
I!^Tld-^Per
Kast met attributen van bierbrouwerij De Halve Maan uit Hulst. Hierboven: rekeningen en brieven, meters die op de ketels
zaten en een schrift met aantekeningen van de brouwer. Collectie: mevrouw J. Willems-Wauters.
melijk in het noorden en westen van de Nederlanden,
in de tweede helft van de achttiende eeuw overscha
kelden op de productie van jenever. De overgebleven
bierbrouwers kwamen nog erger in de problemen
toen na 1760 de graanprijzen sterk gingen stijgen.
De doodsklap voor bier kwam ten tijde van het
Continentaal Stelsel van Napoleon. In de eerste helft
van de negentiende eeuw werd bier als volksdrank
overvleugeld door jenever, koffie en thee. Het aantal
brouwerijen liep landelijk terug van rond 680 in 1819
tot ongeveer 465 in 1858. Opmerkelijk is wel dat deze
daling voornamelijk plaatsvond in het noorden en in
het midden van Nederland, waar veel gedistilleerd
werd gedronken. In het zuiden liep de bierconsump
tie veel minder hard terug.
Opkomst van de bierbrouwerijen
In de publicatie De provincie Zeeland (1823) werd
een overzicht van brouwerijen in Zeeland gegeven.
Daaruit blijkt dat er toen tien brouwerijen actief
waren in Zeeuws-Vlaanderen. Vergelijken we dit cijfer
met het aantal brouwerijen in de overige regio's van
Zeeland: Walcheren (4), Zuid-Beveland (5), Noord-
Beveland (1), Tholen (2), Schouwen-Duiveland (5), dan
blijkt Zeeuws-Vlaanderen duidelijk koploper. De vrije
invoer van bier uit Vlaanderen van. 1815 tot 1830 leid
de tot sluiting van brouwerijen in Aardenburg en Sint
Jansteen maar na de Afscheiding van België in 1830
werden er in de loop van tien jaar vijf nieuwe opge
richt. Michael Wintle bewees in zijn studie Zeeland
and the Churches dat er een zeer sterke correlatie was
tussen geloof en drankgebruik. In protestants Zeeland
dronk men jenever en katholiek Zeeland dronk bier.
In 1871 bleek het aantal Zeeuws-Vlaamse bier
brouwerijen toegenomen tot 13 terwijl in de rest
van Zeeland er nog maar vier waren overgebleven.
Rond 1900 waren er meer dan twintig bierbrouwe
rijen actief in Zeeuws-Vlaanderen (zie het overzicht
Bierbrouwerijen in Zeeuws-Vlaanderen 1800-1968).
Hoe de journalist van De Vlissingsche Courant over al
deze benedenscheldse activiteit dacht, valt te lezen in
een artikel van 3 januari 1900: 'De nieuwe stoombier-
brouwerij alhier, genaamd 'Wilhelmina', is in werking
getreden, zoodat met Nieuwjaar het Zuiddorpsche
bier zijn intrede in de wereld zal doen. Naar wij horen
kan het wat smaak en kwaliteit betreft goed met ande
re biersoorten concurreeren, wat trouwens wel hoogst
noodig is, als men nagaat dat van de grensgemeenten
55 Zeeuws Tijdschrift 2005/5-6
