op de veronderstelling dat de verschillende manieren,
waarop de mens van de zee profiteerde naast elkaar
konden bestaan. Maar dat is niet zo. Menselijke acti
viteiten veranderen de productiviteit van de oceanen,
zoals in het Zuidpoolgebied is gebleken.
Met de instelling van een Exclusieve Economische
Zone (EEZ) voor de Noordzee in 2000 heeft
Nederland binnen het internationale zeerecht de
plicht om de grondstoffen in de Noordzee op een
duurzame wijze te exploiteren. Duurzaamheid met
zijn economische, ecologische en sociaal-culturele
peilers, is echter een complex en dikwijls beleidsmatig
moeilijk te hanteren begrip. Op zee verkeert bijvoor
beeld de visserij nog steeds in een jager-verzamelaar
modus, terwijl aquacultuur nog in de kinderschoenen
staat. Evenals bij de intensieve landbouw en veeteelt
op het land, waar een transitie naar duurzaamheid
plaatsvindt, is er een paradigmaverandering nodig van
land-denken naar zee-denken. Het transitie-denken
en het transitie-management worden bij het duur
zame beheer van de zee nog maar zelden aangetrof
fen. Toch is er een paradigmaverandering nodig van
het traditionele, meestal sectorale en nauwelijks op
het duurzame gebruik van de mariene grondstof
fen gerichte denken, naar innovatief en duurzaam
gebruik en beheer. Hierbij dient voorzichtig te worden
ingespeeld op en gebruik worden gemaakt van de
kenmerken van het mariene milieu en de natuurlijke
processen binnen het (eco)systeem Noordzee. Er is
een visie nodig, waarin gebruik, beheer, bescherming
en ervaring samengaan; een visie waarin we onszelf
weer als onderdeel van het systeem beschouwen.
Deze trend kunnen we ook terugvinden in de nieuwe
Europese regelgeving, die op ons afkomt. Maar hoe
doen we dat?
Een KNMI voor de Noordzee gewenst
Wie luistert er niet naar het dagelijkse weerbericht
of kijkt ernaar op de tv of de computer? We vinden
het heel gewoon, dat we deze voorspellingen gratis
krijgen: aangeboden door vadertje staat. Toch kost het
maken van een weerbericht veel geld, belastinggeld.
We vinden het vanzelfsprekend, dat de overheid dit
doet en er zelfs een speciaal instituut voor heeft. De
meeste mensen weten niet dat een weerbericht het
resultaat is van een enorme internationale samen
werking. De gegevens worden verzameld binnen
de World Weather Watch (WWW), een wereldwijd
informatiesysteem over het onderste deel van de
atmosfeer. Regionale centra als het European Centre
for Medium-Range Weather Forecasts in Reading
in Engeland, maken regionale voorspellingen, die
dan weer door het KNMI worden aangepast voor de
Nederlandse situatie. We leven in een tijd, waarin het
weeralarm van het KNMI, de stormvloedwaarschu
wingen van de Stormvloedwaarschuwingsdienst en de
waarschuwingen over de luchtkwaliteit, ons gedrag in
hoge mate bepalen. En terecht: het gaat om het maat
schappelijke welzijn.
De enorme betekenis van de oceanische ruimte
voor onder andere het klimaat, is in de afgelopen tien
tot twintig jaar steeds duidelijker geworden. Waarom
bestaat er dan geen weerbericht voor de oceanische
ruimte? Waarom nemen we nog steeds genoegen met
een handjevol gegevens om onze klimaatmodellen
mee te voeden? Is de oceaan dan niet belangrijk voor
de menselijke activiteit? Het Global Ocean Observing
System (GOOS) is hierop het antwoord van de ocea
nografen en meteorologen. GOOS, met als regionale
component het uiterst succesvolle EuroGOOS, leidt
tot een nieuwe vorm van operationele oceanografi-
sche dienstverlening. GOOS is te vergelijking met het
www-informatiesysteem. Het ontstaan en de ontwik
keling van elke tropische storm kan van minuut tot
minuut worden gevolgd waardoor vele mensenlevens
worden gered.
GOOS zal een wereldomspannend netwerk wor
den (boeien en intelligente instrumenten in en op de
zee en speciale satellieten in de ruimte) om gegevens
te verzamelen over de processen, die zich in de oce
anische ruimte afspelen. Evenals in de meteorologie
wordt met behulp van supercomputers en numerieke
oceaanmodellen belangrijke informatie gecreëerd.
Deze informatie is in te delen in twee categorieën en
23 Zeeuws Tijdschrift 2006/7-8
