lax Pechstein, Jonge vrouw met rode waaier, ca. 1910. Particuliere collectie, Courtesy Neue Galerie New York. Arles In het voorjaar schilderde hij er boomgaarden en later korenvelden, een enkele keer figuren als het hem lukte modellen te vinden. Hij huurde een woning met atelier en nodigde zijn Parijse schildervrienden uit hem te bezoeken, in de eerste plaats Paul Gauguin die dat jaar in Bretagne werkte en er financieel en lichamelijk niet al te best aan toe was. In afwachting van Gauguins komst versierde hij het huis met schil derijen, daaronder zijn vermaarde stillevens van zon nebloemen. Maar van de gedroomde harmonieuze samenwerking kwam niet veel terecht. Gauguin arri veerde uiteindelijk in oktober en trok bij Vincent in. Vanaf het begin overschaduwden meningsverschillen over kunst en kunstenaars zijn bezoek. De spanning liep in december zo hoog op dat Van Gogh Gauguin in een opwelling met een mes bedreigde en vervol gens een stuk van zijn eigen oor afsneed. Hij stortte in en werd in het plaatselijke ziekenhuis opgenomen. Na herhaalde aanvallen die werden gediagnosticeerd als zenuwinzinkingen, liet Vincent zich in april 1889 uit eigen beweging opnemen in een inrichting in Saint-Rémy bij Arles. Veel later is bekend geworden dat hij aan een bepaalde vorm van epilepsie leed. Van Gogh verbleef ruim een jaar in de kliniek. Zijn behandelend arts gaf hem toestemming te wer ken en zo schilderde Vincent op het terrein van de kliniek de gangen, kamers, patiënten en de tuin, en daarbuiten landschappen met cipressen en olijfbo men. Zijn kleuren wonnen nog steeds aan kracht en zijn penseelstreken leken een eigen leven te leiden, suggereerden beweging en energie. Theo bejubelde in hem de symbolist die in elk van zijn werken een samenvatting gaf van zijn gedachten over de natuur en de levende wezens zonder de vorm daartoe geweld te hoeven aandoen - maar Vincent was het in mei 1890 alweer genoeg. Ik heb lucht nodig, ik voel mij vergaan van verveling en verdriet', schreef hij aan zijn broer. In diezelfde maand vestigde hij zich in Auvers- sur-Oise, een kunstenaarskolonie ten noorden van Parijs waar Theo een nieuwe verblijfplaats voor hem had gevonden. Auvers-sur-Oise Vincent reisde over Parijs om zijn naamgenoot te zien, het pasgeboren zoontje van Theo en diens vrouw Johanna Bonger. In Auvers-sur-Oise kwam hij ogenblikkelijk onder de indruk van de schilderach tige omgeving. In het dorpje aan de rivier hadden onder meer Charles-Francois en Karl Daubigny, Paul Cézanne en Canaille Pissarro gewerkt. Van Gogh leerde er de arts en amateur-schilder Paul Gachet ken nen die volgens hem niet minder onevenwichtig was dan hij, maar Gachet had wel een positieve invloed op zijn werkkracht en stimuleerde hem in het bijzonder door te gaan met portretschilderen. 'Ik zou portret ten willen maken die over een eeuw de mensen van die tijd zouden voorkomen als geestverschijningen', schreef Vincent in juni aan zijn jongste zusje Wil. 'Dus probeer ik het niet te bereiken door fotografische gelijkenis, maar door onze hartstochtelijke uitdruk kingen, door als middel om het karakter uit te druk ken en te exalteren onze moderne kennis van de kleur en ons moderne kleurgevoel te gebruiken.' Hoewel zijn productiviteit in deze laatste weken van zijn leven enorm was en zijn werk voor het eerst in ruimere kring waardering vond, was Van Gogh vaak extreem depressief. Op 27 juli 1890 probeerde hij zichzelf in een veld buiten het dorp van het leven te beroven. De kogel die voor zijn hart bedoeld was, kwam in zijn borst terecht. In de vroege ochtenduren van 29 juli overleed hij in het bijzijn van Theo. In de opzet voor een brief aan Theo, die op zijn lichaam werd gevon den, had hij geschreven: 'Wel, mijn werk, ik riskeer er mijn leven voor en mijn verstand is er aan ten onder gegaan Volgens een brief van Theo aan zijn zusje Lies, waren Vincents laatste woorden 'La tristesse durera toujours.' Expressionisme De invloed van Vincent van Gogh op de ontwikkeling van de moderne kunst is overweldigend. Zij begon niet lang na zijn dood en duurt nog voort. In de periode tot de Eerste Wereldoorlog maakte Van Gogh vooral naam in Duitsland en Oostenrijk. 43 Zeeuws Tijdschrift 2006/7-8

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Tijdschrift | 2006 | | pagina 45