tot de verbeelding: de watersnoodramp van 1953.
Opnieuw waren de gevolgen enorm. Vele tiendui
zenden hectares land werden overspoeld. Er waren
1836 slachtoffers te betreuren. Mijn familie werd
gespaard maar een deel ervan moest, samen met
een half miljoen andere bewoners van de Zeeuwse
Delta, worden geëvacueerd. Daarnaast kwamen
honderdduizenden stuks vee om als gevolg van de
overstroming. Vele honderden woningen en boerde
rijen werden weggevaagd en een veelvoud daarvan
werd zwaar beschadigd. Dijkwerkers, geholpen door
meer dan 30.000 vrijwilligers, probeerden in de
weken na de ramp de gaten in de dijken zo goed als
dat kon te dichten. Er werd in deze maanden een
grootse overwinning behaald op de zee en eind 1953
lean het Deltagebied officieel droog worden ver
klaard. Twintig dagen na de ramp was ook reeds de
- na zo'n ramp onvermijdelijke - Deltacommissie
ingesteld en vijf jaar later, op 8 mei 1958, werd de
Deltawet aangenomen. Deze bracht de al eerder
bestaande plannen voor afsluiting van de belang
rijkste zeearmen in een stroomversnelling en mar
keerde de aanvang van de bouw van in totaal veer
tien omvangrijke bouwwerken die tezamen een van
de meest indrukwekkende verdedigingssystemen
tegen de natuur op aarde vormen.
Het is begrijpelijk dat de Zeeuwen trots zijn op
hun Deltawerken. Sommigen deinzen er niet voor
terug te spreken van het achtste wereldwonder. Dat
we hier niet van doen hebben met louter provin
cialistische grootspraak, bleek nog eens in 2006,
toen het maandblad Quest aan 111 experts uit de
Nederlandse bouwwereld vroeg hun favoriete bouw
werk van na de industriële revolutie te kiezen. Op de
resulterende lijst met de 'zeven wereldwonderen van
de moderne tijd' namen de Deltawerken een promi
nente plaats in. En ook op de - deels overlappende -
lijst met zeven moderne wereldwonderen die datzelf
de jaar door de American Society of Civil Engineers
werd samengesteld, prijkten de Deltawerken, naast
de Kanaaltunnel tussen Engeland en Frankrijk, de
CN Tower in Toronto, het Empire State Building in
New York, de Golden Gate Bridge in San Francisco,
het Panamakanaal en de Itaipüdam op de grens tus
sen Brazilië en Paraguay.
Het technologisch sublieme
Volgens Genesis scheidde God op de derde dag van de
schepping het land van de zee. Hoewel de Zeeuwen
de naam hebben een godsvruchtig volkje te zijn, heb
ben ze op dit punt toch nooit volledig op de goeder
tierenheid van de Schepper vertrouwd. Gedurende
de vele eeuwen dat zij de Delta bewonen hebben zij
het scheiden van zee en land krachtig zelf ter hand
genomen. Het eerste couplet van het Zeeuws-Vlaamse
volkslied laat zich dan ook lezen als het mission
statement van de hele provincie:
Waar eens 't gekrijs der meeuwen
Verstierf aan 't eenzaam strand,
Daar schiepen zich de Zeeuwen
Uit schor en slik hun land;
En kwam de stoimwind woeden,
Hen dreigend met verderf,
Dan keerden zij de vloeden
Van 't pas gewonnen erf.
Schillers analyse indachtig kan worden gesteld dat
de strijd tegen het 'dreigend verderf van de storm
wind niet alleen de grootsheid der Zeeuwen toont,
maar dat hun strijd bij tijd en wijle - wanneer de
overmacht van de natuur zich doet gelden en het
zwaar bevochten land opnieuw onder de waterspiegel
verdwijnt - een subliem, verheven karakter verkrijgt.
En zeker de delen die voorgoed verloren gaan, zoals
het verdronken land van Saeftinghe, behouden nadien
de glans van het sublieme.
De geschiedenis staat echter niet stil. De moderne
tijd geldt als het tijdvak van de secularisatie. God trekt
zich terug uit de wereld en de natuur raakt gaande
weg 'onttoverd'. De natuur plant niet langer, zoals
dat bij Longinus het geval was, 'een onoverwinnelijke
liefde voor al wat verheven en heilig is in onze ziel',
maar noopt vooral tot technisch ingrijpen. Goddelijk
bestuur wordt mensenwerk. Deze dubbele omslag
komt fraai tot uitdrukking in de (receptie)geschiedenis
van de spreuk die het Zeeuwse wapen siert: Luctor
et Emergo, ik worstel en kom boven. P. Scherft, oud
rijksarchivaris van Zeeland, heeft erop gewezen dat
deze spreuk afkomstig is van een penning die de
io Zeeuws Tijdschrift
