GESPREK MET THOM PUCKEY
Door André van der Veeke
Betreft het beeld in Terneuzen een werk in opdracht of
een autonoom kunstwerk?
Het beeld in Terneuzen zit tussen de status van een
autonoom kunstwerk en een werk in opdracht in.
Oorspronkelijk is het in 1992 door mij ontworpen
naar aanleiding van een abri-project (Van Der Leeuw
Stichting i.s.m. Stichting Kunst in de Openbare
Ruimte), waaraan zeven kunstenaars deelnamen.
Later heb ilc het concept in 1997 aangepast aan een
opdracht voor de gemeente Terneuzen, met onder
steuning van SKOR. Er bestaat een hardnekkig mis
verstand dat ik er in de tussentijd al die jaren aan
gewerkt zou hebben. Dat is natuurlijk niet zo. Ik
begon pas eind 2003 met het daadwerkelijke maken
van het beeld.
Hoe is het beeld ontstaan? Wat was uw inspiratie
bron?
De anatomische figuur is ontstaan naar aanleiding
van een prent van de Vlaamse tekenaar Andreas
Vesalius. Deze is een van de grondleggers van de ana
tomie. Ik heb van zijn serie maniëristische houdingen
één model gebruikt, en in drie dimensies vertaald. Bij
al die prenten is een deel van een landschap zichtbaar.
De twaalf landschappen kun je achter elkaar zetten,
zodat er een breed panorama ontstaat. Ik heb er vijf
uitgekozen en die heb ik in reliëf aangebracht op het
bronzen doek, in de stijl van die tijd, zeg maar.
Ik moet hieraan toevoegen, dat toen ik in 2003 de
anatomische man vorm gaf, een vrouw gevraagd heb
om daar model voor te staan! Ik dacht iets androgyns
in de houding van de man te zien. Het figuur werd
vervaardigd naar aanleiding van de oorspronkelijke
prent én van een vrouwelijk model. Het klinkt mis
schien raar, maar ik had deze situatie als uitdaging
nodig, om mijzelf scherp te houden. Het werkproces
werd daardoor meer dan alleen maar een kwestie van
uitvoeren.
Is het ontwerp van het beeld in de periode van elf jaren
voorafgaand aan de realisatie nog meer veranderd?
Voor Terneuzen heb ilc een aantal veranderingen aange
bracht. Ik heb de plooien in het doek anders gesteld om
het landschap beter gesitueerd te krijgen. Verder heb ik
het geometrische blok waar het beeld oorspronkelijk op
stond veranderd in een soort heuveltje, een verbeelding
van aarde. Hierdoor krijgt de sokkel een meer natuur
lijke aansluiting met het landschap achter het figuur, en
met het gras en de aarde om het beeld heen.
Wilt u met uw beeld iets duidelijk maken over de posi
tie van de moderne mens?
Ik weet niet of ik ooit iets duidelijk wil maken met
mijn werk. Wat ilc doe is meer een gebied uitschetsen.
Ilc bied een terrein aan dat geïnterpreteerd lean wor
den. Al te veel duidelijkheid is discutabel. Toch denk
ik dat het beeld iets zegt over de menselijke conditie.
Het beeld betreft een mannelijk naakt, een anatomi
sche figuur, dus een man zonder huid met een doek
achter zich. Op dat doek een nostalgisch Italiaans
landschap. We weten: Italië, daar komt onze bescha
ving mede vandaan.
De man loopt als het ware weg uit zijn achter
grond, zijn beschaving, zijn huid bijna. Het is aan
zijn houding af te lezen, dat hij niet weet waar hij
naartoe gaat. In die zin is zijn positie vergelijkbaar
met de moderne mens die ook verdwijnt uit zijn ver
trouwde cultuur.
Nooit eerder viel bij mij overigens de inhoud
van een sculptuur op een dergelijke volmaakte wijze
samen met de vorm en de voorstelling. Ilc moet eraan
toevoegen dat ik niet alles van tevoren bedenk. Pas tij
dens het proces ontstaat de samenhang, dan ontdek ilc
vaak wat ik werkelijk gedaan heb wat betreft samen
hang en betekenis.
Welke beeldhouwers hebben u het meest beïnvloed?
In de periode van het maken van dit ontwerp was
dat Donatello. Dan denk ik bijvoorbeeld aan zijn
apostelen in Florence. Hij maakte beelden met een
psychologische inhoud, minder stereotiep dan zijn
voorgangers.
Toen ilc in marmer ging werken werd mijn voor
beeld Bernini. Naar mijn gevoel was hij de eerste
beeldhouwer die in staat was marmer in vlees om te
toveren. Dat kon zelfs Michelangelo niet.
46 Zeeuws Tijdschrift 2007 j 5-6
