f North Sea
S rS-
Worpswede Fjs(.herhu|Je
r
DENMARK
Sylt
NETHERLANDS
Duhnen Altenwalde
Dangast
,0e>' A S- Kreyenbrück
Bergen/Amsterdam Wo
Katwijk'>v., Blaricuoi
Haag- laren.
tfe -JtGZTuicu.
KatothouV:«»'
Schwalenber^ Berli
Qo^erbeek
Kevelaer
•Essen
DEUTSCHLAND
•Sint-Martems-Latem
Bruxelle rf ïervüren -Bonn
tat
Havre
BELGIUM
Frankfurt^. M.
Darmstadt
Röllshausen
Witlinghausen Hetlerau
Kleinsassen Goppeln
Kronberg i.T. Jablonec
Liepaja
Klaipeda
Nidden/ J
LITHUi
V
Olsztyn
Warszawa
Lódz
Wroclaw
Szklarska Poréba/
Schrei berhau
*Praha
Bronowice
Kraków
Vanaf uiterst links. Marie Tak van Poortvliet
Museum Domburg, detail. Thomas Mann
Haus in Nidden. Kunstbaten in Ahrenshoop.
Ontwerp voor de EuroArt cultuurtoeris-
tische route van Domburg naar Nidden.
Foto's: H.G. Pawelcik.
Kees Spoor in Amsterdam. 'Je wordt bedwelmd. De
rust is hier onzegbaar. Je innerlijk houdt je zoo bezig
en buiten strijdjt] de zon met al de herfst koeleuren.'
Iedere kolonie bewandelde op geheel eigen wijze
de weg van de realistische naar de moderne kunst,
maar het duinlandschap, de afgelegenheid, de weids
heid en het al genoemde water en bijzondere licht
hadden ze gemeen. In Domburg was het vooral de
Franse invloed die tot vernieuwing leidde. Jan Toorop
en Piet Mondriaan waren de belangrijkste vertegen
woordigers van het Nederlandse luminisme, dat zijn
basis had in de moderne Franse kunststromingen.
Voor Ahrenshoop gold een nauwe verbondenheid
met Berlijn en langs die weg met het Duitse expres
sionisme, en soms met het Franse fauvisme. Er zat
in enkele gevallen een revolutionair aspect in, net als
in Domburg. De expressieve olieverfschilderijen van
Dora Koch-Stetter, die in Berlijn was opgeleid, ver
tonen niet het parelmoer- of pastelachtige effect dat
men vaalc in Domburg en bijvoorbeeld het Deense
Skagen zag, maar een warm en direct, bijna heftig
kleurgebruik. In Nidden overheersten gloeiende,
aardse kleuren. Pechsteins expressionisme was in de
jaren 1909-1920 bepalend voor de ontwikkeling van
de moderne kunst in die kolonie.
In 1923 kwam de Kurische Nehrung onder Litouws
gezag en in 1940 werd Litouwen bezet door de Sovjet-
Unie. Ahrenshoop maakte na de nazi-periode (1933-
1945) deel uit van de DDR. Vrijheid - ook voor de
kunsten - kwam na de hereniging van Oost- en West-
Duitsland in 1989 en nadat Litouwen in 1991 weer
onafhankelijk was geworden. Dat maakt deze tentoon
stelling, dit samenwerkingsverband tussen Domburg,
Nidden en Ahrenshoop in Europese context, afgezien
van de kunsthistorische betekenis extra bijzonder.
Een gelouterde atmosfeer
Er is niets nieuw onder de zon: in 1892 schreef een
Domburgse badgast al in het plaatselijke badkrantje
dat er een plek was waar de mens zo af en toe naartoe
moest 'om zich te rukken uit zijne stofomgeving en
te leven in eene gelouterde atmosfeer, waar hij het
leven in zich voelt tintelen.' Wie aan ontspanning toe
was, vond in Domburg 'rust voor 't lichaam, beweging
voor de ziel, rein leven voor zijn geest!' Die behoefte
is er altijd geweest, al dan niet ondergesneeuwd.
Bovenstaande opmerking lijkt het perfecte credo voor
de niet aan (zomer)recessen gebonden vakantieganger
nieuwe stijl die EuroArt voor ogen heeft.
Het initiatief van EuroArt verdient dan ook alle
aandacht van Walcherse instellingen, niet alleen de
culturele en toeristische maar ook de economische, de
horeca en de ondernemers.
In hoeverre lean Walcheren hieraan tegemoetko
men? De nieuwe vakantieganger zal waarschijnlijk
niet op zoek zijn naar fritestenten, lawaaierige dis
co's en cafés. En jengelende radio's op het strand -
ondanks de MP3-spelers met oordopjes - en halfblote
mensen in de Dorpsstraat zullen vermoedelijk zijn
voorkeur niet hebben. Maar je kunt niet weten: hier
ligt een nieuw onderzoeksterrein braak met talloze
mogelijkheden, waarbij de internationale contacten
voor verrassende aspecten kunnen zorgen.
Wie alvast iets van de oude sfeer van Domburg, Nidden en
Ahrenshoop wil proeven, kan tot eind september 2007 terecht
in het Marie Tak van Poortvliet Museum Domburg en vanaf half
oktober in de Kunstkaten in Ahrenshoop. Ook de Engels- en
Duitstalige publicatie (met Nederlands inlegvel) bij de tentoon
stelling is een bron van informatie.
Publicatie Colour and Sun! Artists' Colonies by the Sea: Domburg -
Nidden/ Nida - Ahrenshoop 1870-1930, Deventer 2007, 96 p., 15,-.
Brochure EuroArt. European Federation of Artists' Colonies. A
Network, Worpswede 2006, 23 p., 4,95.
51 Zeeuws Tijdschrift 2007 5-6
