Kastelen, buitenplaatsen, kerken
Willem Beelaerts van Blokland Charles Dumas,
De kasteeltekeningen van Abraham, Rademaker. Zwolle:
Waanders; Wijk bij Duurstede: Nederlandse Kastelen
stichting, 2006. ISBN 904009114 5, 39,95.
Marian Lenshoek-Smeets Ronald van Immerseel
m.m.v. P. Leupen, Over ambachtsheren en kasteel-
bergen. De geschiedenis van twee buitenplaatsen in
Kloetinge. Goes: De Koperen Tuin i.s.m. 'De Vijf
Capellarij en/Ambachtsheerlijkheid Kloetinge' en de
Kastelenstichting Holland en Zeeland, 2006. ISBN
9076815003, 9789076815008, 27,50.
Regnerus Steensma, Sporen van de katholieke ere
dienst in middeleeuwse Zeeuwse kerken. Jubileumnr.
Bulletin Stichting Oude Zeeuwse Kerken, Vlissingen
2006, 7,95.
M.Ch. Le Bailly Chr.M.O. Verhas, Hoge Raad
van Holland, Zeeland en West-Friesland (1582-1795). De
hoofdlijnen van het procederen in civiele zaken voor de
Hoge Raad zowel in eerste instantie als in hoger beroep.
Procesgidsen 5, Hilversum: Verloren, 2006. ISBN
9065509186, 10,-.
Van 1718 tot ongeveer 1730 werkte Abraham
Rademaker aan een omvangrijke serie kasteeltekenin
gen in bruine inkt, die hij vervaardigde in opdracht
van de rijke suikerbakker Christoffel Beudeker.
Beelaerts van Blokland, wiens familiebezit albums
met talrijke tekeningen uit deze reeks omvat, achter
haalde in samenwerking met Dumas (hoofdconser
vator Oude Nederlandse Kunst bij het Rijksbureau
voor Kunsthistorische Documentatie) 615 van deze
Zeszijdige fundering van de voormalige sacramentstoren in de
kerk te Kloetinge; rechts de sacramentsnis aan de noordzijde
van het koor. Foto uit het besproken boek.
tekeningen. Resultaat is het zeer kloeke, stemmig
uitgevoerde en uiterst gedegen gedocumenteerde
De kasteeltekeningen van Abraham Rademaker. Ook 51
Zeeuwse kastelen komen in dit belangrijke boek aan
bod. Of Rademaker ooit in Zeeland is geweest, is trou
wens niet bekend. Hij werkte vaak, of zelfs meestal,
naar bestaande afbeeldingen. Een aardig voorbeeld
is zijn tekening van het kasteel van het in 1530/32
verdronken Kats (IV: 129A). Rademaker beeldt na
ongeveer drieënhalve eeuw de toestand 'voor de over
stroming van 1377' af, zich baserend op een (nog)
onbekende voorstelling, die op zijn vroegst uit de
zeventiende eeuw moet stammen. Ook nu weten we
niet eens met absolute zekerheid waar dit kasteel van
Kats lag. Sommige van Rademakers Zeeuwse objecten
zijn per twee stuks paginagroot weergegeven in het
boek, zoals Moermond en Windenburg (Schouwen,
zwartwit) en Rammekens (Walcheren, twee tekenin
gen in kleur).
De bizarre dood van Rademaker verwijst impliciet
naar een wonderlijke, door massahysterie gekenmerk
te episode in de Zeeuwse geschiedenis. Toen de kun
stenaar op 24 juni 1734 in het veld in de omgeving
van zijn woonplaats Haarlem zat te tekenen werd hij
neergeknuppeld door opgewonden boeren, die in hem
een spion van ingebeelde katholieke rebellen en mas
samoordenaars zagen; pas op 5 januari 1735 overleed
hij aan zijn verwondingen. Deze junidag van 1734,
toen Sacramentsdag samenviel met Sint-Jan, staat in
de Zeeuwse populaire historiografie bekend als de
'Goese Oorlog'. De poorten van de ganzenstad gingen
toen haastig dicht, omdat huiven van voor de poorten
wachtende boerenwagens werden aangezien voor de
veldtenten van een katholieke invasiemacht. En in
de Grote Kerk brak men een grafkist open waarin
buskruit verborgen zou zitten. Slechts een rottend lijk
werd aangetroffen.
Tijdens de 'Goese Oorlog' van 1734 werd de nabijge
legen heerlijkheid Kloetinge bestierd door Aaernout
de Jonge van Ellemeet. We lezen er alles over in het
fraaie, maar helaas in oblongformaat uitgegeven
Over ambachtsheren en kasteelbergen. Dit boek gaat
lang niet alleen over het jachthuis en de buitenplaats
59 Zeeuws Tijdschrift 2007 5-6
