zoo geheel in Paul, toen wij te Domburg een concert
bijwoonden, waar ook Miesje Drabbe was. Ik weet
niet of ik haar niet iets toedraag van vriendschap.' Zij
voelde zich ontrouw tegenover de beide liefdes 'van
maagd tot knaap' die zij gekoesterd had, maar nu her
nam de jonge geliefde zijn rechten.
Was het 'wilde, hartstochtelijke kind' getemd in
Brussel? Op zondag i september 1895 verbleef de
familie nog op Molenwijk en voegde Maria de vol
gende woorden aan haar dagboek toe:
Als wij nu over een paar dagen naar de stad ver
trekken, begint mijn leven! Tot nu toe is het niet
meer dan spel en gedachten, illusie en gevoel
geweest; doch nu begint ook mijn werk; nü moet
ik trachten iets van mijn schrijven te maken,
mijne kinder-indrukken uit te werken; nu moet
ik beproeven wat mij tegenstaat moedig door te
maken: visites slikken, coquette schepselen aan
mijne zijde verdragen en aanzien dat haar glim
lach mannenharten wint, terwijl mijn hart, dors
tende naar groote liefde, onverhoord klopt!
Terug op de Dam in Middelburg, maakte het gevoel
van verwachting dat op Molenwijk nog de overhand
had gehad, al gauw plaats voor somberheid, een
voorgevoel Molenwijk mogelijk nimmer terug te zien
en jong te sterven. 'O, God! neem mij dan, als ik nu
reeds rusten mag! - Maar, Vader! Wat deed ik voor
Uwe wereld; moet ik eerst nog niet werken, God?'
staat op een van de laatste bladzijden van het dagboek
te lezen. Het geschrift eindigt hoopvoller. Begin okto
ber ontving Maria als reactie op de zending van haar
werk een brief van Sycogne, waarin hij haar vroeg nog
eens iets op te sturen. Maria's slotwoorden zijn een
bede aan haar naamgenote Maria, de 'gewijde Moeder
van Jezus', om Emile te steunen, want al rustte Paul
nog in de bodem van haar hart, de tweede liefde bloei
de en maakte haar op dat moment gelukkiger.
Eind goed, al goed
Al die jonge onstuimige en tegenstrijdige gedachten
en gevoelens werden natuurlijk toch in banen geleid.
Het is al aangeduid: op 17 mei 1900 trouwden Paul
Boogaert (1874-1948) en Maria van der Swalme
(1876-1951) in Middelburg. Zij kregen twee kinde
ren, Henri Louis Boogaert (1903-1983), die van 1947
tot 1952 burgemeester van Domburg was, en Paula
Maria Boogaert (1904-1947), die een Zeeuwse Heyse
huwde. In familiekring is Maria blijven schrijven
en dichten. Zoals zovele talentvolle vrouwen eind
negentiende, begin twintigste eeuw, heeft zij het
werkelijke kunstenaarschap niet met het huishouden
en het moederschap kunnen of willen combineren.
Hoeveel onontdekte meesterwerken in de dop zijn er
misschien wel niet in vlammen opgegaan of liggen
op stoffige zolders te verkwijnen, of zijn verdwenen
in de vuilnisbak? Met het dagboek van Maria van der
Swalme is een uniek document bewaard gebleven.
Het geeft inzicht in negentiende-eeuwse familiever
houdingen en in de mores binnen gegoede Zeeuwse
kringen; de dramatis personae worden vanuit een per
soonlijk perspectief op hartstochtelijke wijze en in het
algemeen in heel goed taalgebruik belicht. Niet alleen
de hoofdpersoon, ook de bijfiguren gaan voor je leven.
Maria van der Swalme had talent en het is eeuwig
zonde dat zij dat talent niet meer heeft geoefend en
ontplooid, niet gelijke tred heeft doen gaan met haar
rijping van schoolmeisje tot volwassen vrouw en ver
volgens niet naar buiten heeft gebracht.
Waarom het dagboek in Rheden opdook? Tijdens
de Tweede Wereldoorlog moesten Maria en Paul uit
Zeeland evacueren en vestigden zij zich in Wolfheze
bij Arnhem. Hoogstwaarschijnlijk hadden zij het boek
in hun bezit tot het bij het bombardement van 17 sep
tember 1944 op straat kwam te liggen.
Voornaamste bronnen
Dagboek Maria van der Swalme, 5 juli 1893 - 8 oktober 1895.
Domburgsch Badnieuws, 1888-1895.
Familiearchief Van Citters, Zeeuws Archief Middelburg.
Gemeentearchief Delft, digitale stamboom, http://www.archief.
delft.nl/.
Genealogie Smallenburg, Parenteel van Barent Smallenburg,
http://home.planet.nl/~smallenb/bahav-000015-smallies-p.htm.
Frederik Nagtglas, Levensberichten van Zeeuwen, Middelburg
1890-1893.
Nederland's Adelsboek, 's Gravenhage, Den Haag 1989, 1995,
1996-1997, 2000-2001.
Nederland's Patriciaat, Centraal Bureau voor Genealogie en
Heraldiek 's Gravenhage, Den Haag 1910, 1911, 1916, 1918,
1958.
Particuliere collectie, Middelburg.
Francisca van Vloten, 'Dromen van weleer. Kunstenaars in
Domburg 1898-1928', in: Reünie op 't Duin. Mondriaan en tijdge
noten in Zeeland, Middelburg (Zeeuws Museum)/Zwolle 1994,
n-71.
Francisca van Vloten, Moenl Tussen Toorop en Mondriaan. De
kunstenares Mies Elout-Drabbe 1875-1956, Vlissingen 2004.
Zeeuws Archief Middelburg, Bevolkingsregisters, Akten van de
Burgerlijke Stand en Adresboek Middelburg, 19e en 20ste eeuw.
Zeeuws Documentatiecentrum Middelburg, Beeldbank Zeeland,
19e en 20ste eeuw.
21 Zeeuws Tijdschrift 2008 11-2
