De Ruyter en 'zijn' wereld
A.Th. van Deursen, J.R. Bruijn, J.E. Korteweg, De
admiraal. De wereld van Michiel Adiiaenszoon de Ruyter.
Franeker: Van Wijnen, 2007. ISBN 9789051942828,
29,50.
Veronica Frenks, De wereld van Michiel de Ruyter. De
trots van Zeeland. Zutphen: Walburg Pers, 2007. ISBN
9789057304071, 19,95.
Adri P. van Vliet, 'Een vriendelijcke groetenisse'
Brieven van het thuisfront aan de vloot van De Ruyter
(1664-1665). Franeker: Van Wijnen, 2007. ISBN
9789051942910, 49,50.
A.Th. van Deursen, J.R. Bruijn en J.E. Korteweg
schreven het nationale herdenkingsboek De admiraal.
De wereld van Michiel Adnaenszoon de Ruyter. Als
officieel jubileumboek werd het bij de opening van
het De Ruyterjaar op 23 maart in Vlissingen gepre
senteerd. Van Deursen is een belangrijke autoriteit
op het gebied van de historie van Nederlands Gouden
Eeuw, Bruijn is emeritus-hoogleraar zeegeschiede
nis; hun co-auteur Korteweg veroorzaakte enige tijd
terug in Zeeuwse kringen wat opschudding, omdat
ze bij de samenstelling van haar boek Kaperbloed en
koopmansgeest opvallend vrijmoedig zou hebben geput
uit het werk van de Zeeuwse historici Ivo van Loo en
Johan Francke. De admiraal is een mooie publicatie,
zeer smaakvol en ruim uitgevoerd, fraai geïllustreerd,
toegankelijk geschreven en een rijk palet aan onder
werpen bestrijkend: zelfs (ook achttiende-eeuwse)
moddermolens of baggerschuiten om de waterwegen
en havens op diepte te houden komen aan de orde.
Helaas is het weer vooral Holland wat de klok slaat,
kennelijk ontbrak de energie om rijke regionale
historisch-topografische atlassen elders te doorploe
gen - de Zelandia Illustrata bijvoorbeeld, waarin zich
óók de afbeelding van een prachtige Middelburgse,
weliswaar negentiende-eeuwse moddermolen bevindt.
Wel is ruim gebruik gemaakt van de collectie van
het MuZEEum in Vlissingen. Van Deursen meldt
op pagina 17: 'De Ruyter stierf op 29 april 1676. De
plechtige begrafenis van zijn gebalsemde lijk volgde
bijna een jaar later, op 18 maart 1677. Het door
Rombout Verhulst ontworpen praalgraf kwam in 1681
gereed. Een grootser monument was voor geen enkele
Nederlandse admiraal ooit ontworpen - de erkenning
van ongeëvenaarde bekwaamheden. Maar De Ruyter
zelf zou dit huldeblijk met grote beslistheid hebben
afgewezen. Niet trots op eerbetoon, maar dankbaar
heid voor ontvangen zegen was de grondtoon van zijn
bestaan.' Hoe zou alle heisa van het herdenkingsjaar
2007 de vlootvoogd bevallen zijn?
Een soortgelijk breed oogmerk heeft ook De wereld
van Michiel de Ruyter. De trots van Zeeland van
Veronica Frenks. De uitgave verscheen ter gelegen
heid van de tentoonstelling 'Zeelands Trots. 400
jaar Michiel Adriaanszoon De Ruyter' in het Zeeuws
maritiem muZEEum en werd op dezelfde dag in
Vlissingen gepresenteerd als De admiraal. Het boek
wil de omstandigheden schetsen die De Ruyter tot
Nederlands beroemdste zeeheld maakten. 'Wat was
de invloed van het welvarende zeventiende-eeuwse
Zeeland waarin hij opgroeide? Welke rol speelde
de zeevaart met zijn koopvaardij, kaapvaart en vis
serij? En in welke mate hebben vooral de Engelse
zeeoorlogen, de opkomst van de zeeschilders en de
mythevorming rondom zijn persoon bijgedragen aan
zijn roem?' Het gaat inderdaad om een aantrekkelijk
overzichtswerk, waarin natuurlijk geen van deze op
de flaptekst gestelde pretentieuze vragen echt worden
beantwoord. De wereld van Michiel de Ruyter is eerder
een mozaïek waarin wijd uiteenlopende cultuurele
menten van de zeventiende eeuw globaal en voor
een breed publiek worden behandeld. Wat Hondius'
Neuzense Moufeschans bijvoorbeeld met Michiel te
maken had? Het onderwerp beslaat twee pagina's,
maar de eventuele connectie blijft in nevelen gehuld.
'Een vriendelijcke groetenisse'. Brieven van het thuisfront
aan de vloot van De Ruyter (1664-1665) bevat zo'n hon
derd brieven die opvarenden van De Ruyters vloot
kregen toegestuurd van familie en vrienden. Er was
voor zeevarenden wel degelijk correspondentie met
het thuisfront mogelijk, ondanks tal van bezwaren.
In de National Archives in Londen liggen 38.000
brieven van zeelui die door de Britten zijn buitgemaakt,
waaronder vele Nederlandse. Adri van Vliet lichtte er
honderd uit, die naar de vloot van De Ruyter werden
82 Zeeuws Tijdschrift 2008 1-2
