HET LOT VAN ROMEINEN
Door André van der Veeke
Ik kan 's nachts liggen tobben over het lot van de
Romeinen. Wat bepaalde hun ondergang? Waren
ze onder invloed van het christendom hun andere
wang kwijtgeraakt? En welke les moeten wij uit hun
geschiedenis trekken?
Om met het laatste te beginnen. De geschiedenis
deelt geen gratis lessen uit. Dat is een axioma voor
iedere historicus en liefhebber van de geschiedenis.
De problemen van de Romeinen waren duizelingwek
kend. Teloorgang van hun religie door de opkomst
van een monotheïstisch christendom, richtingenstrijd
rond de keizerstroon, deling van het rijk, een tsunami
aan vijandige volkeren die richting de oorspronkelijke
stadstaat spoelden, overheersing van het burgerlijke
bestuur door soldatenkeizers.
Is het wellicht een historische wetmatigheid dat
ieder groot rijk op den duur onder eigen gewicht
bezwijkt? Onwillekeurig denk ik bij zo'n vraag aan de
Amerikaanse Romeinen. De VS kunnen waarschijn
lijk ook niet in alle eeuwigheid doorgaan met het
drukken van nieuwe dollars en de rest van de wereld
op laten draaien voor de tekorten op de betalingsba
lans.
In eigen land mogen we getuige zijn van de achteruit
gang en wellicht de ondergang van het christendom.
Wat betekent dat voor staat en maatschappij als een
zo belangrijk verbindend element als een dominante
religie verdwijnt? Een mooie kluif voor mijn favoriete
historicus A. Th.van Deursen, maar helaas zal hij het
antwoord wel niet meer geven.
Een andere ingrijpende verandering in de Lage
Landen: hoe kon het gebeuren dat migranten binnen
enkele decennia de meeste volksbuurten in onze grote
steden hebben overgenomen? Waarom gingen er zo
weinig alarmschellen rinkelen toen dat proces zich
voltrok? Waren er historici die ons waarschuwden?
Nee, die bevonden zich veilig in het nabije of verre
verleden.
Het was een armzalige profeet die ons op de con
sequenties wees. Af en toe verscheen hij op het tv-
scherm om met nasale, penetrante stem te waarschu
wen tegen het kwaad van de ongelimiteerde migratie.
Hij had overigens oolc geschiedenis gestudeerd en
was tevens aanvoerder van een conservatief partijtje
toen het conservatisme nog niet in de mode was.
Pas toen de gerespecteerde politicus Bollcestein
zich met de thematiek bemoeide, kwam er een maat
schappelijke discussie op gang. Maar ook hij werd
met drek bekogeld door woordvoerders van linkse par
tijen. In het Nederland van de laatste decennia van de
vorige eeuw was een onafhankelijke analyse van de
maatschappelijke werkelijkheid taboe.
Je was goed of je was fout, daar ging het om.
Die onzalige erfenis uit de jaren na de Tweede
Wereldoorlog, in de volksziel geïmplementeerd door de
historicus dr. L. de Jong, bepaalde grotendeels de hou
ding in ons Laagland tegenover nieuwe maatschappe
lijke problemen. (Historicus? Het kan dus toch!)
Maar goed, het is natuurlijk niet de taak van een
historicus om het hier en nu te redden. Daar hebben
we politici voor. Die willen vanzelfsprekend wel graag
hun voordeel doen met het werk van historici. De
geschiedenis biedt immers gelegenheid tot bezinning
en inzicht.
Zelfben ik gek op de zogenaamde historische sen
satie. Ilc zal hiervan een concreet voorbeeld geven.
Ooit las ik een berichtje in een regionale krant over
een vingerafdruk op een schaal, achtergelaten door
een Romeinse pottenbakker. Het berichtje maakte me
gelukkig. En dat niet alleen. Even later vond ik mezelf
terug achter het toetsenbord van mijn computer. Het
was een kwestie van urgentie. Ilc moest erover schrij
ven.
56 Zeeuws Tijdschrift 2008 i 3-4
