ERVARINGSWERKERS ZIJN DAPPERE MENSEN
Begin 2008 konden alle Zeeuwen in een advertentie in hun huis-aan-huisbiad lezen dat Emergis,
centrum voor geestelijke gezondheidszorg, op zoek was naar ervaringswerkers. Dat zijn mensen
die als cliënt of patiënt de psychiatrie van binnenuit kennen. De advertentie leverde een stort
vloed aan reacties op: tientallen telefoontjes, tachtig sollicitatiebrieven. Uiteindelijk heeft Emergis
drie (ex-)patiënten in dienst genomen. Door Paul van der Velde
De aanstelling van ervaringswerkers is een logisch
gevolg van de introductie van de zogeheten rehabilita
tiemethodiek bij de sector langdurige zorg en wonen
(LZW) van Emergis. Ruim tien jaar geleden zijn de
hulpverleners er overgestapt op een andere benadering
van cliënten en patiënten, met als sleutelwoord 'samen
werking'. Voortaan was het niet meer: 'De dokter weet
wat goed voor u is', maar: 'Wat wilt u bereiken in uw
leven en hoe kunnen we daar samen aan werken?' Niet
alleen de cliënten, maar ook hun familie en naasten
werden en worden bij dat proces betrokken.
De afgelopen jaren deden de hulpverleners - art
sen en verpleegkundigen - voor uiteenlopende pro
jecten steeds vaker een beroep op de cliënten, omdat
hun adviezen zo waardevol bleken te zijn. Gelukkig
gaven en geven veel cliënten gehoor aan die verzoe
ken, maar altijd op vrijwillige basis. De stap naar het
aanstellen van betaalde ervaringswerkers was dan ook
een logische, en tegelijkertijd een sprong in het diepe.
Wat gaan ze doen? Hoe pakken ze het aan? Hoe rea
geren de hulpverleners hierop? En ook: wat is de reac
tie van de cliënten?
Over de scheidslijn naar een nieuwe wereld
Vrijdag 1 februari 2008 was de eerste werkdag van
het drietal. Een spannende dag. Denk alleen maar aan
het moment waarop de ervaringswerkers een sleutel
kregen waarmee ze alle deuren van Emergis kunnen
openen. Iets wat volstrekt normaal is voor iedereen
die bij een instelling voor geestelijke gezondheidszorg
komt werken, maar bijzonder als je cliënt bent.
Zeker in het begin was het pionieren. Samen met
hun leidinggevende zochten de drie uit hoe zij die
nieuwe functie het beste konden invullen. Zij kregen
de ruimte voor nieuwe ideeën en eigen kwaliteiten.
Hun taak valt in drie delen uiteen. Ze geven adviezen
over het beleid, ze onderhouden contacten met cliën
ten en ondersteunen hen, en ze verzorgen scholing en
voorlichting, bijvoorbeeld bij andere zorginstellingen
en op scholen.
Intussen zijn de ervaringswerkers ruim anderhalf
jaar in dienst; hun jaarcontract is omgezet in een con
tract voor onbepaalde tijd. En Emergis heeft inmid
dels een vierde ervaringswerker aangesteld.
De vier hebben zich een niet meer weg te den
ken plaats in de organisatie verworven. Dankzij hun
enthousiasme en dankzij hun inbreng vanuit het
perspectief van de cliënt. Bovendien vervullen zij
een voorbeeldrol voor andere cliënten. Regelmatig
duikt de vraag op of er meer van dergelijke vaca
tures komen. Dat lijkt een kwestie van tijd te zijn.
Momenteel wordt onderzocht wat er mogelijk is. De
reacties van hulpverleners zijn positief en ook cliën
ten weten de weg naar de vier te vinden. Soms is hun
positie lastig, want naast medewerker van Emergis
zijn sommigen ook nog cliënt. Af en toe speelt dan
het wij-zij-denken, wij (hulpverleners) versus zij (cli
ënten) Ervaringsdeskundigen bevinden zich op de
scheidslijn van dit wij en zij, maar vaststaat dat die
lijn langzaamaan vervaagt.
Met dank aan Ralph Gillissen.
86 Zeeuws Tijdschrift 2009 I 3-4
