ramp. Het boek leest inderdaad als een film: span
nend, meeslepend. En veel drama; als je goed luistert,
kun je de muziek bijna horen aanzwellen boven
de inktzwarte zee. Dat hoort bij het genre.' En iets
verderop: 'Launspach heeft met de watersnoodramp
natuurlijk een prachtige troef in handen, en je voelt
aan alles dat hij weet waarover hij schrijft. we heb
ben het over een legendarische stormvloed. Dan heb
je weinig aan klein, ingetogen proza.'
De Watersnood als 'troef', als 'legendarische'
stormvloed. Dan ben je inderdaad ver verwijderd
van de traumatische, nooit verzonken realiteit van
1953, die bij velen na bijna zestig jaar nog steeds - in
bepaalde gevallen door het ouder worden heviger dan
ooit - in de boezem spookt. 1953 is een goedgeschre
ven roman voor een breed publiek, maar vermoedelijk
vooral een publiek waarvoor de Ramp altijd al 'legen
darisch' was, iets van buiten en van elders.
Jons Viruly igoyig86, vlieger en schrijver is een kloek
en fraai gebonden 'leesboek' over Adriaan (Jons)
Viruly (1904-1986), behalve vlieger ook auteur van
een groot aantal boeken en verhalen over de lucht
vaart en een ijverig correspondent, onder anderen met
Zeeuwse literators als J.C. van Schagen en Johanna
Kruit - de laatste correspondentie trouwens gepubli
ceerd in jaargang 1999 van Zeeuws Tijdschrijt.
Viruly leidde een lang en boordevol leven. Voordat
hij in 1924 aan zijn vliegerloopbaan begon was hij
actief in de theosofisch georiënteerde Praktisch-
Idealisten Associatie én een talentvol amateur-wielren
ner. In 1924 genoot hij een opleiding tot waarnemer
bij de toenmalige Luchtvaartafdeeling, een jaar later de
opleiding tot militair vlieger. Viruly maakte vele weer-
vluchten voor het KNMI. In 1931 trad hij toe tot het
vliegercorps van de KLM. Sindsdien bleef hij betrokken
bij de vaak stormachtige ontwikkelingen in de com
merciële luchtvaart, van de Indië-route van de KLM, de
langste vliegroute ter wereld, tot het trans-Atlantisch
vliegen in de Tweede Wereldoorlog en de jaren daarna.
Als Chef Vliegdienst van de Noord Atlantische Route
bereikte hij de hoogste rang binnen de KLM: die van
commodore. Zijn actieve carrière als vliegenier hield op
wegens een ongeval met de Super Constellation Triton
in september 1954. Het jaar daarop trouwde Viruly met
actrice Mary Dresselhuys.
Voor dit tijdschrift is uiteraard de Zeelandconnec
tie van Jons Viruly van belang. In jaren is die maar
kort geweest, in betekenis echter groot. Zijn vader Jan
Dionys Viruly werd burgemeester van Westkapelle in
1913; toen ze verhuisden was Jons net negen. In 1921
vertrok het gezin alweer naar Scheveningen, met mede
neming van de 'Westkappelse' dienstbodes. Nadien
kwamen de Vimly's nog regelmatig naar Westkapelle,
maar lean Jons Viruly eigenlijk wel 'Zeeuw" worden
genoemd? Zelf behield hij altijd het gevoel 'dat alles
zijn ldeur gekregen heeft door mijn jeugdjaren op
Westkappel,' schrijft Viruly in Mannen (1980). 'Toen,
tussen mijn negende en mijn zestiende, is het allemaal
begonnen. Opkijken naar vliegtuigen... De Engelse en
de Duitse in de eerste oorlog. Meisjes. Het lezen en
daardoor het schrijven. De zee. De lucht. De vertes.
Alles. Die jaren hebben iets Zeeuws-essentieels bijge
dragen aan alles wat me later overkwam.' Elders krijgt
de Westkappelse jeugd, uit een tijd zonder 'bioscoop,
sport of muziekmakerij' de gouden glans die voorbe
houden lijkt aan de nostalgische herinnering. 'Je werd
wakker en de dag was er dan tot je weer ging slapen.
Geld speelde geen rol en je had het ook niet. Geld was
Viruly en zijn dochter Avyola, die KLM-stewardess werd en vaak
met haar vader vloog (foto uit het besproken boek)
93 Zeeuws Tijdschrift 2009 i 3-4
