Van het Provinciaal Gerechtshof kreeg men 'eene belangrijke verzameling regtsgeleerde boekwerken van het voormalig Departementaal Geregtshof van Zeeland'. Dit alles werd ondergebracht in het gedeelte van het Abdijcomplex waar nu het Zeeuws Museum is gevestigd. In i860 werd er een budget vastgesteld ter grootte van 800 gulden, waarvan onder andere aangeschaft werd de 204 delen tellende Encyclopedie methodique (Parijs 1782-1832; waarvan er na de brand van 1940 nog 42 delen over waren!). En zo groeide met de jaren de collectie door aan koop en schenking. Zo bijvoorbeeld de schenking in 1870 van de heer Ermerins van het belangwekkende werk Decretum aureum domini Gratiani van Johan nes Gratianus (Parijs 1518; geen ander exemplaar in Nederland aanwezig), een belangrijk werlc over het kerkrecht. En in 1904 de schenking van twee zeld zame werkjes van Willem Usselincx (1567-1647), Antwerps koopman en een tijdje woonachtig in Middelburg: Bedenckinghen over den staet van de veree- nichde Nederlanden... (1608) en Naerder bedenckingen, over de zee-vaert, coophandel ende neeringhe... (1608). Talloze andere voorbeelden zouden nog te noemen zijn, maar binnen de toegemeten ruimte voor dit arti kel laat ik die hier rusten. Aankopen Van de aankopen zijn vermeldenswaard de aankopen in 1878 van de handschriften van de Thoolse rede rijker Jasper Bernaerds en de Zierikzeese geleerde Isaac Beeclcman (nu een van de topstukken binnen de handschriftenverzameling, toen gekocht voor 50 cent!). In 1882 werd een verzameling van bijzondere eerste uitgaven van de Vlissingse dichter Jacobus Bellamy aangekocht, waarvan sommige met opdracht. Een grote collectie pamfletten (circa 3700 stuks) werd aangekocht op een veiling bij Van Stockum in Den Haag in 1893, het begin van de huidige omvangrijke pamflettencollectie. Deze aankoop kwam zeker voort uit de belangstelling van de toenmalige bibliothecaris Broelcema voor dit soort geschriften en illustreert maar weer eens dat verzamelingen in openbare col lecties vaak de interesses van bibliothecarissen of conservatoren weerspiegelen. In 1905 wordt een Lyonse Bijbeluitgave uit 1537 aangekocht die in 1568 bij testament vermaakt is aan het Kartuizerklooster Sion te Noordgouwe, dit blijkt uit de schriftelijke aan- 22 Zeeuws Tijdschrift 2009 j 5-6 tekening op het titelblad Na het wegtrekken van de monniken is deze bijbel aan het in Schouwen woon achtige, aanzienlijke geslacht Vierling toevertrouwd en daarna in ca. 1850 in het bezit gekomen van de heer Mulock Houwer, ambachtsheer van Noordgouwe. Helaas is het bedrag van de aankoop voor deze enige nog bestaande Zeeuwse kloosterbijbel niet meer te achterhalen. Lange Delft Het jaar 1899 was een bijzonder jaar. In mei en juni werd de totale collectie overgebracht naar het nieuwe gebouw in de Lange Delft (4 beneden- en 7 boven kamers), het prachtige achttiende-eeuwse woonhuis dat Johan Pieter van den Brande, burgemeester van Middelburg en heer van Kleverskerke, voor zich had laten bouwen. En tevens werd de bibliotheek ver rijkt met de prachtige boekerijen van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen en de Maatschappij voor Geneeskunst, afdeling Walcheren, met werken van oude Zeeuwse medici. Beide instan ties staan hun collecties in bruikleen af zodat het voor meer mensen mogelijk wordt die te raadplegen. Hiermee kwamen honderden kostbare boeken uit de zeventiende, achttiende en negentiende eeuw op allerlei terreinen der wetenschap in het bezit van de bibliotheek, een aangename verrijking. Daar werd in 1904 de handschriftenverzameling van het Genootschap aan toegevoegd en, goed voorbeeld doet goed navolgen, in 1939 gaven de kerkenraden van de Nederlands Hervormde Gemeenten van Middelburg en Vlissingen hun bibliotheken eveneens in bruik leen, met daarin onder meer een zeldzame uitgave van de Souterliedekens uit 1540, de Delftse Bijbel uit 1477 en het handschrift van de vertaling van het Oude Testament uit het Hebreeuws van Herman Faukelius, predikant te Middelburg en een van de medewerkers aan de Statenvertaling. Noemen wij nog het legaat van de Middelburgse verzamelaar Henri Talc uit 1910, vooral van belang door de collectie van ca.1200 geïllustreerde kinder boekjes uit de periode 1840-1900 en daarmee de basis leggend voor de huidige omvangrijke collectie van zo'n 10.000 oude kinderboekjes. Alles bijeen een schit terende oude collectie die zich kon meten met die van eerbiedwaardige bibliotheken als die van de Stadsbibli otheek Haarlem (1596) en de Athenaeumbibliotheek Deventer (1560). Maar toen kwam de ramp...

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Tijdschrift | 2009 | | pagina 22