i'.t/tr.iTi** jv
^~jr 'Tw—iy- *4%
- i- ***&--•{■
_.v .-.a r St^.*
'J-' rr.-'fjrt .fi-i ^-\i*-.-->
f.r /ji.yr' Pit tMLi\r ,--y^"-
In 2009 was het tweehonderd jaar geleden dat op
Nederlands grondgebied de omvangrijkste amfibische
operatie uit de Napoleontische oorlogen plaatsvond.
Het zou een van de grootste militaire debacles uit de
Britse geschiedenis worden. Eind juli 1809 stuurden
de Britten een troepenmacht van 40.000 soldaten op
300 transport- en oorlogsschepen naar Zeeland om
de monding van de Westerschelde en Antwerpen in te
nemen.
Nog geen vijf maanden later moesten de Britten
zich volkomen ontredderd en verzwakt terugtrek
ken. Ook Frankrijk en het Koninkrijk Holland, die
in reactie op de Britse aanval een troepenmacht van
meer dan 100.000 man hadden samengetrokken,
konden niet op een glorierijke campagne terugkijken.
De gevolgen van de Westerschelde-expeditie waren
verstrekkend. In het Verenigd Koninkrijk leidde het
tot de val van het kabinet, terwijl het voor Napoleon
de aanleiding was zijn broer Lodewijk als koning van
Holland af te zetten en dat land bij het Franse keizer
rijk in te lijven. Desondanks neemt de veldtocht geen
grote plaats in de geschiedenis in.
Lord j'attendends
In het voorjaar van 1809 besloot de Britse regering
een militaire expeditie naar de monding van de
Westerschelde uit te rusten. Het doel van de operatie
was het openen van een tweede front om bondge
noot Oostenrijk te steunen. Als gevolg van de Vijfde
Coalitieoorlog was Napoleon met zijn Grande Armée
in april Oostenrijk binnengevallen. Daarnaast wil
den de Britten de belangrijke Franse marinebasis
Antwerpen uitschakelen. John Pitt, Earl of Chatham,
werd aangewezen om de belangrijke expeditie aan te
voeren. Het was duidelijk een politieke benoeming,
want hij had nog nooit een grote troepenmacht
gecommandeerd. Door zijn weifelend optreden kreeg
Chatham naderhand de bijnaam lord j'attendends.1
Terwijl de Britten hun invasie organiseerden, ver
liep de strijd van hun Oostenrijkse bondgenoot tegen
de Fransen rampzalig. Napoleon bezette op 13 mei
1809 Wenen. Na de nederlaag van Oostenrijk begin
juli bij Wagram was een wapenstilstand afgekondigd
en werden vredesonderhandelingen gestart. Feitelijk
was hierdoor een Britse opzet van het openen van
een tweede front zinloos geworden en restte alleen
Antwerpen nog als doelwit voor de operatie. Om de
havenstad te kunnen bereiken, moesten de Britten
eerst de monding van de Westerschelde veroveren
door het eiland Walcheren te bezetten.
De voorbereidingen voor de grote expeditie die
eind juni 1809 in de Britse havens werden getrof
fen, waren bij de Franse vijand niet onopgemerkt
gebleven. Niet alleen beschikte Napoleon over een
uitgebreid spionagenetwerk, bovendien schreven de
Britse kranten openlijk over de operatie. Zo berichtte
de Morning Chronicle op 14 juli dat het vermoedelijke
doel van de expeditie Vlissingen zou zijn. Generaal
Monnet, de commandant van het Franse garnizoen
in Vlissingen, meldde dan ook op 26 juli 1809 aan
de Franse minister van Oorlog Clarke dat hij binnen
enkele dagen een Britse invasie verwachtte. Twee
32 Zeeuws Tijdschrift 2010 1-2
