dagen over het hoofd zou zien of er met tegenzin zijn
colbert aan ophing.
Wat zegt Ron den Braber, risicoanalist, vanuit de
hete keuken van het kapitalisme over de Crisis in de
Volkskrant: 'Ik kreeg bij de Royal Bank of Scotland te
horen dat ik mijn boekje te buiten was gegaan. RBS
wilde een grote speler worden en wie niet mee wilde
doen werd langzaam maar zeker weggepest. Dan
kreeg je je bonus niet, maakte je geen promotie.'
Het product waar hij kritiek op had waren de zoge
noemde kredietderivaten (CDO's), complexe nieuwe
financiële producten, waarbij duizenden hypotheek
leningen in één beleggingsproduct werden gefrom
meld. De redenering van de bankhandelaren was
eenvoudig. Als het goed gaat verdienen we miljoenen;
gaat het slecht dan draaien overheid en aandeelhou
ders voor de risico's op.
In juni 2007 solliciteerde Den Braber bij de
Nederlandse Bank naar de functie van toezichthouder.
'Daar zeiden ze dat ze niemand nodig hadden die zo
diep gespecialiseerd was in kredietderivaten. Diezelf
de zomer brak de crisis uit en Fortis ging uiteindelijk
kapot aan de pakketten met slechte leningen.'
Je hebt de markt en je hebt de grote algemene voor
zieningen. We weten allemaal dat de rovers van de
markt zijn losgelaten op sectoren als zorg, openbaar
vervoer, energievoorziening. Doel was zogenaamd
om de concurrentie te bevorderen en de prijs van een
product voor de consument te verlagen en kwaliteits
verbetering te realiseren.
De vruchten van deze omslag zijn echter chaos,
bureaucratie, sanering, ontslagen, prijsverhogingen.
Een schoolvoorbeeld van teloorgang door privatisering
wordt zichtbaar bij de thuiszorg. Aanvankelijk werd
deze tak van zorg gerund door bonafide, non-profit
instellingen. Er was behalve gerichtheid op de con
crete huishoudelijke taken aandacht voor de cliënt.
De medewerkers werden behalve in hun directe taken
geschoold in sociale vaardigheden. Het menselijke
aspect speelde een prominente rol.
Nadat het startsein voor privatisering werd gege
ven, zouden gemeenten voortaan thuiszorg inkopen
bij bestaande organisaties en bij nieuwe particuliere
bureaus. Deze laatste moesten om hun plaats op de
markt te kunnen veroveren laag gaan zitten met hun
offertes. Gevolg: het loon van de thuiszorgwerkne
mers ging omlaag. Bovendien vielen er duizenden
ontslagen. Gemeenten gingen over tot het aannemen
van oproepkrachten die minder verdienden en minder
geschoold waren. Uiteindelijk was iedereen de dupe:
de thuiszorgwerker en de hulpbehoevende Nederlan
der.
Bij TNT Post is eenzelfde ontwikkeling gaande. De
bonafide postbode moest plaats maken voor goedkope
oproepkrachten. (Dat vind ik het ergste: De Broeder
schap Met De Grote Fietstassen verdwijnt.)
Je merkt het: de oude angst is terug. Angst voor
ontslagen en onaangename aanpassingen. De par
tijen aan de linkerzijde van het politieke spectrum
profiteren nauwelijks van deze ontwikkeling. Dat is
logisch want de rol van opstandig links is al lang over
genomen door weerbarstig rechts. Bovendien heeft
de Werkende of Werkloze Nederlander door dat het
menens is. Het is weer o zo duidelijk waar de macht
ligt en wie niets te vertellen hebben. Het is voor de
werkgever nu het geschikte ogenblik om oude reke
ningen te vereffenen.
Maar er zijn toch vakbonden? Ja, in Frankrijk, Bel
gië en Italië. In eigen land heeft de vakbond de con
touren van een verzekeringsmaatschappij. Het grote
onbehagen onder de bevolking vertaalt zich enkel in
een afwijkende verkiezingsuitslag. Het politieke mid
den krijgt opnieuw harde klappen. Vooralsnog deelt
de bestuurlijke elite het onbehagen van het volk niet.
Zij gaat voor Europa, voor globalisering, voor inter
nationalisering, voor liberalisering en marktwerking,
voor multiculturalisme. De argumenten zijn altijd
dezelfde: het proces is onomkeerbaar. Hier gaat de
wereld nu eenmaal naartoe. Wie zich verzet houdt de
vooruitgang tegen. Wie twijfels heeft is lui, reactionair
of dom, of alledrie tegelijk.
Natuurlijk heeft de elite gelijk: het kapitaal
beschikt over het snelste voertuig, maar helaas zit er
niemand aan het stuur. Hooguit een stropop (bestaan
die nog, stropoppen?). Misschien wordt het tijd om te
denken aan een nieuwe vorm van communisme. Lees
er Geweld van de Sloveense filosoof Slavoj Zizek maar
eens op na.
64 Zeeuws Tijdschrift 2010 1-2
