Cultuur en economie
Heylen Wat cultuur kan bijdragen aan de econo
mische ontwikkeling van dit gebied? Ik zal deze vraag
toelichten aan de hand van twee voorbeelden uit onze
geschiedenis - met de nadruk op onze geschiedenis.
Belangrijk voor Antwerpen was natuurlijk 1585. Een
van onze burgemeesters was toen Marnix van Sint
Aldegonde, een heel boeiende figuur die mij zogezegd
in Zeeland een plek gegeven heeft. Mijn vrouw komt
verder uit Zeeland. Ik heb daardoor 15 jaar intensief
doorgebracht op het eiland Walcheren en sympathie
gekregen voor deze provincie.
In de jaren negentig kwam ik in contact met Zeeu
wen uit Middelburg en Vlissingen die actief waren om
iets te doen rondom de vierhonderdste verjaardag van
Marnix in 1998. Ze zochten contact met Antwerpen
en hadden het idee om een postzegeltentoonstelling
te organiseren. Om een lang verhaal kort te maken,
uiteindelijk heeft dat geleid tot een grote academische
zitting met 1700 mensen in aanwezigheid van Wil-
lem-Alexander en de Vlaamse regering. Het was een
mooi evenement in de St. Jacobskerk in Vlissingen.
Wat wil ik met dit voorbeeld zeggen? In de eerste
plaats geloof ik heel sterk in samenwerking tussen
België en Nederland, en Antwerpen en Zeeland in het
bijzonder. Centraal daarbij staat de rivier de Schelde.
Alles wat Antwerpen nu is, heeft het te danken aan
de Schelde. Voor Antwerpen was en is de Schelde de
poort tot de rest van de wereld. Zonder de Schelde
was Antwerpen niet geweest wat het vandaag is.
Ik geef wel eens het voorbeeld van die moeilijke
periode in de zestiende en zeventiende eeuw. Toen
woonden in Antwerpen 88 nationaliteiten, naar ver
houding veel meer dan de 164 die we nu hebben
omdat er toen veel minder landen bestonden. Ant
werpen is kortom altijd een heel internationale stad
geweest. Een stad ook die rustte op twee pijlers: eco
nomie en cultuur. Wat ik wil beweren is dat cultuur
enerzijds een belangrijke economische sector is, in
de zin van werkgelegenheid en investeringen, ook al
in de Gouden Eeuw. Anderzijds kan cultuur een hef
boom zijn voor de economie en ontwikkeling. Ik illu
streer dat graag met de figuur van Rubens. We ken
nen hem allemaal als schilder en architect, maar wel
beschouwd was hij in de eerste plaats een diplomaat
en ondernemer. Alleen al door het feit dat hij zeven
talen sprak, speelde hij bijvoorbeeld een belangrijke
rol bij de onderhandelingen tijdens het Twaalfjarig
Bestand. In de tuin van zijn huis in Antwerpen plaats
te Rubens bovendien twee beelden die symbool ston
den voor economie en cultuur. Twee zaken die vol
gens mij niet te scheiden zijn. Resteert de kip-of-het-ei
vraag. Wat heb je nodig om goede samenwerking te
krijgen? Eerst economie, of eerst cultuur? Ik zeg u: er
was de Schelde. Of we dat nu leuk vinden of niet, het
is de Schelde die ons altijd verbonden en ontwikkeld
heeft. Dankzij, door en met die Schelde hebben we
woelige tijden meegemaakt, maar ook enorme tijden
van vooruitgang en weelde. Mijn pleidooi is dan ook
al jaren, dat we elkaar ondanks lastige dossiers - denk
aan de verdieping enzovoorts - altijd recht in de ogen
moeten blijven kijken. Die samenwerking is essen
tieel. Ik heb anderhalf jaar geleden bijvoorbeeld een
cultureel verdrag gesloten met Rotterdam, dat vooral
symbolisch was, omdat we zo vaak tegen elkaar waren
uitgespeeld. Hetzelfde zou ik willen hier in Zeeland,
met de Zeeuwse Bibliotheek of andere partners, alleen
omdat we door die levensader, de Schelde, zoveel met
elkaar gemeen hebben.
Termont Ik zou graag een historische noot over
Gent willen toevoegen, die ook het belang van de
betrekkingen tussen Nederland en België aangeeft. De
huidige welvaart van Gent vandaag, zowel op econo
misch als in cultureel opzicht, hebben wij namelijk in
hoofdzaak te danken aan Willem I. Hij heeft ervoor
gezorgd dat Gent een kanaal heeft, dat Gent een uni
versiteit heeft, dat Gent de Floraliën heeft. Dat laatste
evenement - de 34ste editie vindt dit jaar plaats - ben
ik nu weer aan het organiseren en om die reden ben
ik bij het Nederlands koningshuis aan het sollicite
ren met de vraag of er iemand wil komen. In 2015 is
het verder 200 jaar geleden dat Willem I op de troon
kwam, en er leven ideeën bij de grote groep orangisten
in Gent om een standbeeld van Willem I op te richten.
Lonink De concrete wil tot samenwerking komt
hier onder andere tot uiting bij de oprichting van een
museum voor industriële archeologie en textiel samen
met Gent. Maar wat ik wenselijker vind op lange ter
mijn is dat je als je de as Gent-Terneuzen zou ontwik
kelen, een dependance van het SMAK op het water
in Terneuzen zou realiseren. Dat zou het moderne
imago van Terneuzen en de verbinding met Gent ver
sterken. Ik denk overigens dat je niet moet denken in
termen van Antwerpen, Gent, Vlissingen, Terneuzen.
7 Zeeuws Tijdschrift 2010 1-2
