Wrri MÈr^.% mw^tswHi
KUNST EN MENSENRECHTEN?
DICHT Bij HUIS BEGINNEN!
(uiterst links) Iris
de Leeuw, Freedom
from Fear (2007);
(linksboven) John
Philips, World Hug
(2010; (linksonder)
Bess Frimodig, To let;
(rechts) John Philips,
Slavery Project.
tekst Hans Krabbendam
Hoe kan kunst een bijdrage leveren aan de verster
king van de mensenrechten in de wereld? Deze vraag
stond centraal op een teach-in, een interactief sympo
sium dat eind mei 2010 in Middelburg werd belegd.
Kunstenaars, onderzoekers en publiek bogen zich over
het probleem. Westerlingen koppelen de schendingen
van de mensenrechten aan verafgelegen plaatsen en
oplossingen worden gezocht in abstracte organisatori
sche modellen. Kunst overbrugt zowel de ruimtelijke
als de geestelijke afstand. Dan gaat het niet om muse
umkunst maar kunst als de stem van gewone, creatieve
burgers, die in hun eigen omgeving misstanden aan
pakken.
Vier Vrijheden
Het initiatief om kunstenaars en onderzoekers bij
elkaar te brengen kwam van Iris de Leeuw, grafisch
kunstenaar uit St. Abtskerke, die haar netwerk van
collegae uit de Verenigde Staten, Engeland en Zweden
in contact bracht met onderzoekers uit de regio om
het thema mensenrechten te exploreren. In boekhan
del de Drukkerij in Middelburg waren hun producten
te zien. [www.irisdeleeuw.com]
Als ontwerper van vier nieuwe posters voor de Vier
Vrijheden (van meningsuiting, godsdienst en vrijwa
ring van gebrek en van vrees) legde De Leeuw een
rechtstreeks verband met de uitreiking van de Four
Freedoms Medals op 29 mei 2010. Het symposium
werd belegd in het Roosevelt Study Center, het onder
zoeksinstituut voor twintigste-eeuwse Amerikaanse
geschiedenis in Middelburg. Barbara Oomen, univer
sitair hoofddocent Rechten aan de Roosevelt Academy
in Middelburg, riep de uitspraak van Eleanor Roose
velt in herinnering dat mensenrechten dicht bij huis
beginnen, omdat ze anders hun betekenis voor een
groter geheel verliezen. Samen met Roosevelt Acade
my-student Djeyhoun Ostowar richtte De Leeuw twee
websites in om de vrijheidsuitingen van kunstenaars
te tonen, een internationale en een Nederlandse vari
ant. [www.freedomhouse-art.org, www.cmo.nl/pmre
Work Progress Administration
Officieel heette de bijeenkomst een teach-in. Deze
echo van de jaren zestig gaf aan dat er een lange tra
ditie bestaat van vooral grafische ontwerpers die hun
creativiteit en expertise in dienst stellen van sociale
actiegroepen: buurtbewoners die een puinhoop in een
park willen veranderen, onderbetaalde seizoenswer
kers die hun situatie willen verbeteren en huurders
die hun huisbazen willen aanpakken. Historicus
Huub Sanders putte talrijke voorbeelden uit de col
lectie van het Internationaal Instituut voor Sociale
Geschiedenis in Amsterdam waar tienduizenden affi
ches, drukwerk, films, illustraties en foto's bewaard
worden, [www.iisg.nl1
Bess Frimodig, van oorsprong Zweedse maar
werkzaam in Londen, legde uit dat de sociale func
tie van kunst altijd met een persoonlijke visie op de
samenleving begint, die vormgegeven wordt en in
de publieke ruimte gaat werken. Daarom was het
73 Zeeuws Tijdschrift 2010 3-4
