Dit jaar is het vijfhonderd jaar geleden dat Cornelis Jansen (1510 - 1576) in Hulst het levenslicht zag. Cornelis Jansen, meer gekend onder zijn Latijnse naam Cornelius Jansenius, werd een vooraanstaand theoloog, bijbels humanist en hoogleraar en vooral een gedreven pastor en bisschop in een tijd van geloofshervorming en staatkundige verandering. Hij was derhalve een tijdgenoot en bekende van onder andere Filips II, Margaretha van Parma, Willem van Oranje en Alva. Zijn geboortejaar mocht niet ongemerkt passeren. Over Jansenius is in het verleden wel gepubliceerd, maar de publicaties waren slechts encyclopedisch van aard of beperkt van omvang. Een samenhangend en uitgebreid verhaal over zijn persoon in de context van zijn tijd bestond nog niet. Daarom nam de Oudheid kundige Kring 'De Vier Ambachten' het initiatief tot een meer uitgebreide en dieper gravende publicatie. Dit initiatief leidde tot een spontane samenwerking van personen, voornamelijk streekgenoten, die ieder vanuit hun vakgebied hun licht wilden laten schij nen op het leven en werk van deze grote Hulstenaar. Zo plaatsten Wil Brand (archivaris van het bisdom Breda), Johan Decavele (voormalig hoofd van het departement van Cultuur van de stad Gent en publi cist), Jan de Kort (theoloog en godsdiensthistoricus), Jan Lockefeer (historicus), Antoine Prinsen (archivaris van Hulst) en Honoré Rottier (historisch geograaf en publicist) zich gezamenlijk voor de uitdagende opdracht om in minder dan een jaar een grondige publicatie voor te bereiden. Rottier ontdekte na veel speurwerk een sprekend portret van Jansenius in de abdij van Heverlee dat hier voor het eerst aan de openbaarheid wordt prijsgegeven. De wereld van Jansenius De samenwerking tussen de auteurs heeft geleid tot een boek dat op een historisch en theologisch ver antwoorde wijze een beeld geeft van Jansenius en de betekenis van zijn persoon voor kerk en samenle ving van zijn tijd. De auteurs denken in het gestelde doel geslaagd te zijn. De veranderende samenle ving en leefomgeving van de zestiende eeuw in de Nederlanden worden beschreven door Honoré Rottier, terwijl Antoine Prinsen zich heeft gebogen over bestuurs- en geloofspraktijk in Hulst in die tijd. Wil Brand beschrijft de familierelaties van Jansenius en zijn contacten met zijn geboortestad. De tijd van de reformatie in Vlaanderen en de plaats van Jansenius daarin worden behandeld door Johan Decavele. Jan Lockefeer schetst een biografie van Jansenius, nu niet encyclopedisch, maar geplaatst in de tijdsomstandig heden en dikwijls gebaseerd op nieuwe gegevens. Jan de Kort ten slotte geeft op basis van de werken van Jansenius inzicht in het belang dat deze theoloog en pastor heeft gehad in de tijd van de contrareforma tie. Hij hoopt daarmee Jansenius van Hulst uit de schaduw te doen treden van zijn naamgenoot uit een latere generatie, Jansenius van Leerdam, bisschop van leper, wiens Augustinus ondermeer bijdroeg aan het ontstaan van wat nu heet de Oud-Katholieke Kerk van Nederland. Academische zitting Het initiatief van de Oudheidkundige Kring 'De Vier Ambachten' om Jansenius te herdenken is ook omarmd door het kerkbestuur van de Hulster Sint- Willibrordusbasiliek. Onder gezamenlijke verantwoor delijkheid en met steun van de gemeente Hulst, vindt zaterdag 6 november in de basiliek een academische zitting plaats. Hierin zal Peter Nissen, hoogleraar aan de Radboud Universiteit in de Cultuurgeschiedenis van de religiositeit, in het bijzonder vanaf de vroeg moderne tijd, een academische oratie houden over de ontwikkeling van het bisschopsambt vanaf Jansenius tot nu. Op zondag 7 november zal de huidige bisschop van Gent, Mgr. Luc van Looy, zijn voorganger tijdens een pontificale dienst in Hulst herdenken. De ver schillende kerkgenootschappen worden hierbij uitge nodigd. In beide bijeenkomsten zal het boek worden gepresenteerd en toegelicht. Parallel worden in de loop van dit jaar tentoonstellingen ingericht rond het werk en de persoon van Jansenius in de Librije en het streekmuseum De Vier Ambachten in Hulst. Cornelius Jansenius van Hulst 353 0-3576, theoloog en pastor, bis schop van Gent; jaarboek 200g-20i0. Hulst: Oudheidkundige Kring 'De Vier Ambachten', 2010, pp. 272. Voor niet-leden 17,50. Te bestellen bij de Oudheidkundige Kring, Postbus 102, 4560 AC Hulst. Exposities over Jansenius in De Librije (voorkerk van de basiliek in Hulst, vaak open op zondagmiddag) en in het museum De Vier Ambachten (elke dag van 14 - 17 uur) van 22 oktober -15 november. Voor meer informatie zie: www.museum.devieram- bachten.nl ('wisseltentoonstellingen') en www.museumhulst.eu. 83 Zeeuws Tijdschrift 2010 3-4

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Tijdschrift | 2010 | | pagina 83