Signalementen
ZEA
samenstellingjAN J.B. Kuipers
Ondernemers op een rij
Joop Visser, Matthijs Dicice en Annelies van
der Zouwen (red.), Nederlandse Ondernemers 1850-
1950: Noord-Brabant, Limburg en Zeeland. Rotterdam/
Zutphen: Stad en Bedrijf/Walburg Pers, 2009. ISBN
978.90.5730.649.5, 39,50 (intekenprijs voor de hele
serie 199,- in plaats van 237,-)
Een boek van 408 pagina's, met hardcover, leeslint,
fraaie illustraties en een uitgebreide index, maar
bepaald niet vrij van zetfouten: het eerste deel in de
reeks Nederlandse Ondernemers 1850-1950, gewijd aan
de zuidelijke provincies Noord-Brabant, Limburg en
Zeeland. Vijftig ondernemers en ondernemersfami
lies komen aan de orde in dit deel, waarvan maar zes
uit Zeeland. Maar die zes zijn dan ook 'kanonnen'
uit Zeelands economische geschiedenis: Cornelis
Boudewijnse (1869-1938), bekend van lampvoeten-
fabriek Vitrite (pag. 360-365, auteur Toon Franken),
Herman Johan Doeleman (1884-1948) van bakkerij-
grondstoffenfabriek en -handel Koninklijke Zeelandia
Groep te Zierikzee (pag. 366-370, door Willem van
den Broeke), Daniël Johannes van der Have (1859-
1913), Koninklijk Kweekbedrijf en Zaadhandel D.J. van
der Have te Kapelle (pag. 371-375, door Paul Brusse),
Izaak van Melle (1877-1954), NV Van Nelle's Fabriek
van Suikerwerken in Breskens (pag. 376-381, door
Willem van den Broeke), Johan Hendrik Ochtman
(1817-1863), garancinefabriek Ochtman, Van der
Vliet Comp. te Zierikzee (pag. 382-387, door Ernst
Homburg) en uiteraard Arie Smit (1845-1935) van
scheepswerf NV Koninklijke Maatschappij De Schelde
te Vlissingen (pag. 388-392, door Johan Francke).
De reeks is een initiatief van de Stichting Onder
nemersgeschiedenis en wordt uitgegeven door Stad
en Bedrijf, onderzoeksbureau voor stads- en bedrijfs
geschiedenis (Rotterdam) in samenwerking met Wal
burg Pers.
Van socialisme en arbeidersbeweging bestaan al
vele jaren meerdelige biografische woordenboeken en
overzichtswerken, zoals Quacks beroemde, weliswaar
de internationale arbeidersbeweging bestrijkende De
SO JAAR ZEELANDIA
15 JAAR ZEA
Af. „Lrö-Z*#
Reclame voor Zeelandia's broodverbeteraar ZEA voor het
50-jarig bestaan van het bedrijf in 1950 (afbeelding uit het
besproken boek).
socialisten, waarvan het eerste deel al in 1875 ver
scheen. Het al even bekende, negendelige Biografische
Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging
(BWSA) uit 1986-2003 is tegenwoordig zelfs integraal
op het internet te raadplegen (www.iisg.nl/bwsa).
Maar van Nederlandse ondernemers ontbrak tot nu
toe een dergelijk gestructureerd overzicht. De serie
waarin Noord-Brabant, Limburg en Zeeland verscheen
zal in totaal zes delen omvatten met biografieën
van driehonderd ondernemers. Opnamecriterium:
ze moeten zowel zakelijk als maatschappelijk van
grote betekenis zijn geweest voor hun stad, regio
of land. Per deel (en per regio) worden de vijftig als
meest belangrijk beschouwde ondernemers beschre
ven uit de periode waarin ons land van een agrari
sche en op handel gebaseerde, naar een industriële
samenleving omschakelde. Het is de bedoeling dat de
ondernemers gekoppeld worden aan de geschiedenis
van de regio waar ze opereerden en waarin ook vaak
bepaalde sectoren waren geconcentreerd, zoals de
textielindustrie in Twente en de sigarenindustrie in
West-Brabant. Op deze manier wil men de serie ook
interessant maken voor een lezersgroep die in de eer-
92 Zeeuws Tijdschrift 2010 3-4
