Jos van Veldhoven. Foto: Marco Borggreve.
een traditie, zelfs tot een fenomeen. Wie in Naarden
of Aardenburg een uitvoering wil bijwonen, moet een
jaar tevoren kaartjes bestellen.
Om iets van het geheim van de aantrekkingskracht
van de Matthaus-Passion te begrijpen, spreken we
met een aantal uitvoerenden die verscheidene jaren of
zelfs vele malen in Aardenburg hebben gespeeld: Jos
van Veldhoven (1952) artistiek leider en dirigent van
de Nederlandse Bachvereniging; Max van Egmond
(1936), bariton, zong vele keren de Matthaus-Passion;
Amaryllis Dieltiens (1980), sopraan; en Bart Naessens
(1980), organist. Laatstgenoemde twee doen sinds
vorig jaar bij de Bachvereniging mee.
Geniale componist
'Er zijn meer en meer mensen onder de indruk van
Bach. Deze componist appelleert aan een behoefte tot
contemplatie en bezinning', verklaart Jos van Veldhoven
de jaarlijkse bedevaart naar Naarden en Aardenburg
en naar vele andere plaatsen waar de Matthaus-
Passion in de lijdenstijd ten gehore wordt gebracht.
Max van Egmond neemt twee groepen mensen
waar: 'De ene groep ziet de jaarlijkse gang naar de
Matthaus-Passion als een artistieke bedevaart. Bach
was een geniaal componist en deze muziek is natuur
lijk subliem. Voor muziekliefhebbers is de uitvoering
een groot moment. Voor anderen is het elk jaar weer
een religieuze ervaring door de sterke combinatie
van tekst en muziek. Het is wel wonderlijk dat de
Matthaus-Passion in Nederland vaker uitgevoerd
wordt dan in Duitsland, het land van Bach. Het heeft
misschien te maken met de calvinistische en pro
testantse volksaard hier. De geestelijke muziek van
Bach valt goed in Nederland. De extraverte Italianen
waarderen de opera's meer. Ik vind het wel terecht dat
Bach zo gewaardeerd wordt. Hij is een geniaal com
ponist. Ook zijn cantates en wereldse muziek zoals de
koffiecantate of de boerencantate zijn geniaal. En ja
de gewijde muziek van de Johannes en de Matthaus-
Passion is natuurlijk heel bijzonder.'
Bart Naessens wijdt de fascinatie in de eerste
plaats aan de componist zelf. 'De Matthaus-Passion
zit zo goed in elkaar, er zitten zoveel lagen in, dat die
nooit verveelt. Je kunt dit werk het hele jaar door spe
len zonder dat je er genoeg van krijgt. Zelfs op mijn
negentigste zou ik me er nog instorten.'
Soli Deo Gloria
De Matthaus-Passion begon met een tekst. Jos van
Veldhoven vertelt hoe hij zich voorstelt hoe Bach aan
zijn werk begon. 'Op zijn bureau lag de gedrukte ver
sie van de teksten van Picander. Het was de dichters-
naam van Christian Friedrich Henrici (1700-1764).
Deze had aan de hand van Matthaus 26 en 27 het
libretto geschreven. Het was een groot werk, knap
gestructureerd en vol Lutherse filosofie. De teksten
wekken niet louter medelijden op met Jezus, maar
ze moesten leiden tot besef van de eigen schuld
31 Zeeuws Tijdschrift 2on 1-2
