s
i
LË
1
jS
m
ffl
70sj"ü !i7 SSgSïfr:
f F
„TOT OEFEHBNQ EH UlTSPAHNIMG/
4 ■■■XiltfBt
GALA-UITVOERING
HL M. DE KONINGIN
Z. IC II. PlHM} HttaMita WH NlOflI WC"
op Dondtrdap 12 September 1907,
1 VM 1
1 x/
1 Ajy*
i bftp wfeaMjO* COPCCJT r t* lm» 3>(i' i
Tl MlUbtLIUMO.
III fciÉn >M te* W JOH CUVTKI
WiJJu-lmt» imlr lisrojrltipfj
ICntiim r.i"iWh1ni* Jr»*m ilirét. cnuc i -
S- JGut». 1 "IjJ m I Mv'P
S0L1ATRÏ
I
rrv
Mni'vi Ui Ruewf-1* i Ah.
tM Ifccr r, a WiULtKft. T#n*r
Orpl-I* IteCT A r-iK tK
t 1
Nederlandse première plaats van Bachs Matthaus-
Passion, bijgewoond door voorvechters als Verhulst
en Bastiaans, en geleid door Woldemar Bargiel. De
Duitser Bargiel, afkomstig uit de Leipziger Schule,
was een halfbroer van Clara Wieck, de vrouw van
Robert Schumann met wie hij zelf goed bevriend
was. Het aantal uitvoerenden was onder zijn leiding
minder groot dan ruim veertig jaar daarvoor onder
Mendelssohn het geval was geweest, maar telde toch
nog altijd tussen de honderd vijftig en tweehonderd
zielen. En ook deze uitvoering werd gekenmerkt door
coupures. In 1871 en 1872 volgden nieuwe uitvoe
ringen onder Bargiel en in 1874 volgde een eerste
in Amsterdam onder leiding van Verhulst. De eerste
integrale uitvoering van Bachs Matthaus in ons land,
dat wil zeggen: een uitvoering zonder coupures, vond
pas plaats in 1926, opnieuw in Rotterdam, en wel
onder leiding van Evert Cornelis, voor wie snijden in
de Matthaus gelijkstond aan heiligschennis.
Al ruim dertig jaar daarvoor was in Amsterdam
evenwel een traditie ingezet die tot op de dag van
vandaag voortduurt: de uitvoering van de Matthaus
op Palmzondag in het Concertgebouw, die sinds
1899 werd geleid door Willem Mengelberg (na enkele
eerdere uitvoeringen aldaar onder Julius Röntgen).
Naast deze 'romantische' stroom werd in 1922 een
tweede traditie in gang gezet met de uitvoeringen van
de Matthaus door De Nederlandse Bachvereniging
(opgericht in 1921), in de Grote Kerk te Naarden. Deze
uitvoering stond onder leiding van Johan Schoonder-
beek. Latere dirigenten waren Siegfried Ochs, Evert
Cornelis, Anthon van der Horst en Charles de Wolff.
In 1983 gooide de vereniging het roer om en koos
voor een nieuwe koers. Het gevolg: exit groot koor,
exit modern symfonieorkest; instelling van een eigen
koor en een gespecialiseerd barokorkest. Het vijfen
zeventigjarig bestaan van De Nederlandse Bachver
eniging werd in 1996 groots gevierd en een jaar later
verscheen een opname op cd. Van 1974 dateert de
samenwerking tussen De Nederlandse Bachvereni
ging en het Zeeuwse Aardenburg, dat inmiddels kan
bogen op een respectabele Matthaus-traditie in de
Sint-Baafskerk.
Nu is in Nederland elk jaar sprake van een ware
passiekoorts: in iedere uithoek vindt er wel een uit
voering plaats met de lokale oratoriumvereniging; de
uitvoeringen Amsterdam, Naarden en Aardenburg
zijn inmiddels verheven tot (inter)nationale gebeur-
Het is weinig bekend dat ook in Zeeland al vroeg in de twin
tigste eeuw vocale muziek van Bach werd uitgevoerd. Een
voorbeeld hiervan blijkt uit een aankondiging van een concert
te Middelburg op 12 september 1907; het programma vermeldt
onder meer Bachs cantate Halt lm CedachtnisJesum Christ
BWV 67.
tenissen. En in welk land ter wereld woonde het vol
tallige kabinet jaarlijks op Goede Vrijdag Bachs pas
siemuziek bij? Bachs Matthaus reikt verder dan het
bijwonen van een muziekuitvoering, het is voor velen
een (of zelfs dé) spirituele ervaring binnen een secula
riserende maatschappij.
Van de grootschalige bezettingen met coupures uit
1829 (Berlijn) en 1899 (Amsterdam) is het een lange
weg geweest naar de integrale uitvoering in minimale
bezetting waarmee ook in Aardenburg wordt geëxperi
menteerd. Daarnaast kwam tekstdichter en voormalig
popzanger Jan Rot met een Nederlandse vertaling
om het verhaal dichter bij de hedendaagse, vaak niet-
kerkelijke concertganger te brengen. Beide laatstge
noemde versies zijn niet onomstreden, maar tonen
eens temeer aan dat Bachs muziek ook in onze tijd
mensen beweegt. Wat in elk geval niet is te weerleg
gen, is de Aardenburgse passie voor Bach, waar sinds
jaar en dag elke stoel bezet is tijdens de uitvoering
van Bachs Matthaus. En zo hoort het ook.
43 Zeeuws Tijdschrift 2on 1-2
