moderne tijd. Myriam Everard publiceerde over het
karakter van de vriendschap tussen Petronella Moens
en Adriana van Overstraten. Lotte Jensen onderzocht
vrouwentijdschriften, waarbij de Vriendin van het
Vaderland van Moens natuurlijk niet kon ontbreken.
Dit tijdschrift kreeg een plaats in de bundel politieke
Stookschriften, samengesteld door Pie ter van Wissing.
Moens' pleidooi voor vrijheid van drukpers is nog
altijd actueel.
We vinden Moens eveneens terug in de tijdschrif
ten, behorende tot de spectators van de hartstocht,
beschreven door Dorothée Sturkenboom. Onder de
titel De smaak der natie publiceerde Ellen Krol haar
studie over de huiselijkheid in de Nederlandse poëzie
van 1800-1840, een werk waarin Moens eveneens
acte de présence geeft. Ook onderzoekers van literaire
genootschappen zoals Marleen de Vries en Singeling
konden niet om Petronella Moens heen. Haar exo-
tisch-utopistische roman Aardenburg, of de onbekende
volksplanting in Zuid-Amerïka bracht de pennen in
beweging van Arianna Baggerman en Rudolf Dekker,
alsmede die van de auteurs van Par Amitié.
Moens' vriendschap met Bemardus Bosch en
Martinus Nieuwenhuyzen wordt uitvoerig beschreven
in een biografie over laatstgenoemde Nwtsfiguur van de
hand van P.N. Helsloot. In een bundel opstellen over
500 jaar literatuur in Bergen op Zoom vindt Moens
een plaats tussen de bevriende patriotse uitgevers Van
Riemsdijk en Van Bronkhorst. We hebben het dan nog
niet gehad over de kinderboekjes, te vinden in de biblio
grafie van het echtpaar Buijnsters en in de overzichten
van kinderpoëzie verzameld door Anne de Vries en Ger-
rit Komrij. De lezer kan deze en aanverwante studies
terugvinden in de bibliografie van Par Amitié.
De belangstelling voor Moens komt soms uit
onverwachte hoek. Bij zijn studie over dierlijk magne
tisme stuitte Joost Vijselaar op de praktijk van Jacobus
Nieuwenhuis, die als voornaamste patiënt Petronella
Moens magnetiseerde. Jops Jacops gebruikte teksten
van Petronella Moens' 'Twaalf maanden des jaars'
(1810) voor haar grafiek op etsplaten 'Calendarium
Linnaues II', grafiek die doet denken aan de in het
recente nummer van Zeeuws Tijdschrift besproken illu
minatie van Markee. De Stichting Cultureel Aarden
burg besteedde in 2010 aandacht aan Moens in een
minitentoonstelling en een culturele kerkdienst in de
Sint-Baafskerk, waar Petronella Moens door de actrice
Annemieke Keijmei 'sprekend' werd ingevoerd.
In de tuin van de Sint-Baafskerk in Aardenburg staat het bronzen
borstbeeld van Petronella Moens, vervaardigd door Ineke Ekkers,
2001.
Dwang vernedert ons
Voor Petronella Moens was de vriendschap met lite
ratoren bijzonder belangrijk. De omstandigheden
in haar jeugd waren verre van rooskleurig. Ze was
in het Friese Cubaart geboren, de eerste standplaats
van haar vader. Vanaf haar tweede jaar haar bracht ze
haar jeugd in Aardenburg door, waar haar vader als
predikant van de Nederduitsgereformeerde kerk was
beroepen. Haar moeder, de Friese Maria Lycklama
a Nijeholt, overleed in 1766, een rampjaar voor de
familie, want Petronella werd zoals gezegd nagenoeg
blind door een ernstige kinderziekte. Zij kreeg steun
van haar vader, haar oudere zus Adriana en van de
moederlijke vriendin de echtgenote van de predikant
54 Zeeuws Tijdschrift 2on 1-2
