Vl^iXWvII
Een bijdrage Caroline de Jongh van Son; in de christe- Hartsvriendin, dichteres, tekenares en knipkunstenares Adriana van Overstraten (t756-
lijke iconografie, ook bekend bij de vrijmetselaars, is 1828) voorzag haar in 1786 te Bergen op Zoom geschreven inscriptie in het album ami-
het oog symbool van de alomtegenwoordigheid van corum van een tekening.
God. Moens had banden met de vrijmetselarij.
Werstouw gieste, werstouw stieste, werstouw siste,
werstouw biste Had zonder feijl, in eag ijnt seijl,
sprek net swijd, mar op zijn tijd /Betrouw op God,
had Zij gebod, dan sitte ontfean, des Hijmmels lean.
Seu stes, seu sedeas, ubicunque moreris ubique
Sis oculis, et Mente sagax, nee multa loquans,
Et vereare Deum, sic saecula per omnia vives Waar
gij zijt, of waar gij gaat, waar gij sit of waar gij staat
Houwd u brein aan alle kant, spreek niet veel, maar
met verstandt Loof den Heer houwd zijn gebod, dan
koomt gunst, en loon van God. Medio tutissimus
ibis (Als je het midden houdt, dan ga je de veiligste
weg).
Een antidogmatische vrouw
Het derde deel van Par Amitié biedt vervolgens een
aantal bijlagen dat verdere studie naar personen en
families ondersteunt. De lezer vindt er bijvoorbeeld de
genoemde verkorte stamboom van de familie Moens
en de familie Lycklama a Nijeholt en een biografische
schets van Petronella Moens. De registers van alfabe
tisch geordende beginregels en van inscriptoren zijn
bedoeld om een eventuele zoektocht binnen de wereld
van Moens en haar kring te vergemakkelijken. Deze
achtergrondinformatie biedt de mogelijkheid zicht te
krijgen op het culturele klimaat in Nederland gedu
rende de jaren 1786-1840. Zowel professionele onder
zoekers, als cultuurhistorici, literatuuronderzoekers,
studenten vrouwenstudies, jeugdliteratuur en histori
sche kinderboeken, maar ook anders geïnteresseerden
zullen naar wij hopen iets van hun gading vinden in
deze uitgave van de Vriendenrol.
Petronella Moens is een sterke persoonlijkheid
geweest. Zij wist vriendschappen te sluiten en te
behouden, zij had literaire kwaliteiten en een groot
doorzettingsvermogen. In een voor het vaderland tur
bulente tijd koos zij voor de patriotten. Ze had moeite
met starre dogmatische opvattingen, maar verloo
chende haar godsdienst nooit. Bestudering van haar
werk biedt perspectieven voor geïnteresseerden in de
politieke en moralistische opvattingen van de laatste
decennia van de achttiende en de eerste van de negen
tiende eeuw. Door haar werken, waarin een afspiege
ling wordt gegeven van de geestesgesteldheid van
de pronte Hollanders en kloeke Zeeuwen, blijft haar
romanfiguur Willem Erfstee evenals Sara Burgerhart
van Wolff Deken behoren tot ons culturele erfgoed.
Voor meer informatie en de digitale versie van de handschriften
uit de Vriendenrol van Petronella Moens: www.petronella-moens.nl en
www.kb.nl /bladerboek/ moens
59 Zeeuws Tijdschrift 2on 1-2
