'Herinneren, Leren en Vooruitkijken; bewustwording van de
gevolgen van klimaatveranderingen in de persoonlijke en
directe omgeving van de bezoeker alsmede de wijze waarop
hier in de Zuidwestelijke Delta invulling aan wordt gegeven.'
Maaike Klunne, Watersnoodmuseum.
weer boven de 30.000 wist te krijgen. Tijdens vier
regionale overleggen van de Vereniging van Zeeuwse
Musea in januari 2011 gaven de aanwezige museum
bestuurders aan de komende drie jaren te streven
naar een half miljoen bezoekers per jaar.
Nederland heeft zo ongeveer de hoogste museum
dichtheid ter wereld. Met gemiddeld duizend musea
op 16.685.000 inwoners is de museumdichtheid
1 museum per 16.685 inwoners. De Zeeuwse muse
umdichtheid ligt nog hoger. Gerelateerd aan het aan
tal inwoners (375.000), zijn er in Zeeland naar ver
houding twee keer zoveel musea dan op de landelijke
museumkaart. De museumdichtheid is 1 museum per
8.335 inwoners. Ondanks deze hoge museumdicht
heid zijn er regio's waar het dichtstbijzijnde museum
zich toch nog op enige afstand bevindt. Aan de kust
bevindt zich een verhoogde concentratie en dat is niet
toevallig want er is een directe relatie tussen het stij
gende toerisme en de toename van het aantal musea
in Zeeland. Onze provincie kent nog een echt muse
umseizoen dat samenvalt met het toeristisch seizoen.
Het start met het Museumweekend begin april en
eindigt met de Maand van de Geschiedenis in okto
ber. In de winter is (nog steeds) een groot deel van
de Zeeuwse musea gesloten. Door de veranderende
rol van musea in de Zeeuwse samenleving komt ook
hierin de laatste jaren verandering.
Van drie P's en vijf W's
In de provinciale uitwerkingsnota Investeren in musea,
een duurzame kwestie (2007-2012) uit 2007 zijn drie
P's voor de musea geformuleerd: prioriteren, positio
neren en profileren.
Prioriteren: niet alles kan tegelijk; het zou ook
onbetaalbaar worden. De provincie riep de musea en
de Vereniging van Zeeuwse Musea op mee te denken
30 Zeeuws Tijdschrift 2on 3-8
over de volgorde waarin achterstandsprojecten en
vernieuwingsprojecten aangepakt moesten worden.
Zo zijn enkele Zeeuwsbrede projecten tot stand geko
men, mede geprioriteerd vanuit de musea. Overigens
ontvangen vrijwel alle musea in Zeeland structureel
alleen subsidie van de gemeentelijke overheid en niet
van de provincie.
Positioneren: musea zijn meer dan bewaarplaat
sen voor het erfgoed, meer dan culturele instituten
met hoge drempels of stoffige oudheidkamers. Veel
Zeeuwse musea hebben hun positie in de samenle
ving afgelopen jaren sterk verstevigd. Ze bereiken
nieuw publiek en hebben hun functie verbreed door
lokaal als sociaal trefpunt te functioneren.
Tot slot profileren: dat wordt heel belangrijk
gevonden. De musea zijn vaak blijven hangen als
voorziening op lokaal niveau. Voor de positionering
is dat heel belangrijk, maar voor de profilering zullen
ze accenten moeten gaan leggen. De wereld om hen
heen is groter geworden. De Zeeuwse museumcol
lecties zouden heel goed geprofileerd kunnen worden.
Zij vormen het 'visitekaartje' van de musea, die daar
mee meer themamusea/kwaliteitsmusea worden. De
opdracht aan de musea: vertel vanuit die geprofileerde
collecties met elkaar het verhaal van Zeeland.
Afgelopen vijf jaar hebben de Zeeuwse musea
sterk ingezet op de lijn van prioriteren en positione
ren. Op het terrein van profileren valt er nog het nodi
ge werk te verzetten. Het provinciale project 'Erfgoed
Inzichtelijk' voor collectieregistratie, waaraan de SCEZ
sinds 2007 uitvoering geeft, helpt hen hierbij. Musea
zijn hun taak steeds meer gaan verbreden. Daarom
moet vooral ook gekeken worden naar de kwaliteit van
die taken, in plaats van alleen naar de kwantiteit van
bezoekgegevens. De vijf maatschappelijke betekenis
sen of waarden (de vijf W's) die de NMV heeft gefor
muleerd voor de musea in Nederland, sluiten nauw
aan op de drie P's van Zeeland.
De collectiewaarde sluit aan op het cultuurbeleid
van overheden. Denk daarbij aan maatschappelijke
thema's als rentmeesterschap, verzamelen en ontza-
melen, digitalisering en bezoekersprofielen. Mogelijke
allianties: andere musea, bibliotheken, archieven en
andere culturele instellingen.
De verbindende waarde sluit aan op het cultuur
beleid van overheden. Denk daarbij aan maatschap
pelijke thema's als rentmeesterschap, verzamelen
en ontzamelen, digitalisering en bezoekersprofielen.
Mogelijke allianties: andere musea, bibliotheken,
archieven en andere culturele instellingen. De verbin
dende waarde raakt het sociaal beleid van de overheid,
met thema's als burgerparticipatie, vrijwilligersbeleid,
democratisering en sociale cohesie. Mogelijke allian
ties: vrijwilligersorganisaties, serviceorganisaties en
sociale en professionele netwerken.
De educatieve waarde heeft een directe relatie met
het onderwijsbeleid en thema's zoals de aansluiting
van het onderwijs op de arbeidsmarkt, volwassenen
onderwijs, een leven lang leren, talentontwikkeling,
maatschappelijke stages, inburgering en kenniseco
nomie. Mogelijke allianties: alle onderwijsvormen van
primair onderwijs tot wetenschappelijke instituten,
maar ook het bedrijfsleven.
Bij belevingswaarde is een relatie denkbaar met
vrijetijdsbeleid, welzijnsbeleid en gezondheidszorg,
met thema's als zingeving, tolerantie, leiderschap,
ontspanning en geestelijke gezondheidszorg. Moge
lijke allianties: gezondheidscentra, de wellness-sector,
patiëntenorganisaties en evenementenorganisaties.
De economische waarde raakt het economisch en
ruimtelijk beleid van overheden. Thema's zijn onder
meer toerisme, citymarketing, merchandising, gebieds-
ontwikkeling en leefbaarheid. Mogelijke allianties:
projectontwikkelaars, architecten, aannemers, de hotel
branche en organisaties voor toerisme en recreatie.
Veranderende rol
Met de drie P's en de vijf W's in gedachten bereiden
de Zeeuwse musea zich voor op hun veranderende
rol in de Zeeuwse samenleving. Een samenleving die
op alle niveaus wordt geconfronteerd met bezuinigin
gen. Wat is de missie van de musea voor de komende
jaren, welke koers moet er worden gevaren? Musea
zijn een belangrijke schakel in de culturele infrastruc
tuur. Zij bewaren en presenteren boeiende collecties
en vertellen het verhaal van hun omgeving. Een
onderscheidend verhaal, een verhaal dat aanspreekt.
Musea tonen de Zeeuwse Ziel. Ze versterken daarmee
de unieke aspecten van Zeeland en daar kan in de
komende jaren nog veel profijt van worden getrokken,
zowel in maatschappelijk als in economisch opzicht.
Leo Adriaanse is adviseur musea en hoofd sector Advisering en
Ontwikkeling bij Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland.
31 Zeeuws Tijdschrift 2on 3-8
