ZO BREED ALS DE STAM LANG IS
Olaf Holzapfel
Met de stad zoals die eruitziet, is iets bijzonders aan
de hand. Je zou dat een anachronisme kunnen noe
men. De architectuur van de stedelijke omgeving ziet
eruit zoals wij dat graag willen. Helemaal van deze
tijd maar net zo makkelijk ook van het begin van de
achttiende eeuw. De buitenkant verandert naar de
eisen van de tijd en naar de modes. Maar achter die
fafade zit een techniek verborgen die veel ouder is.
Een constructietechniek die kennelijk veel beter tegen
de tijd bestand is dan de fafade. Het hout waar sinds
mensenheugenis het geraamte van werd geconstru
eerd mag dan van staal en beton zijn geworden, aan
het wezen van de constructie is weinig veranderd.
Olaf Holzapfel zag bij zijn bezoek aan Middelburg
in de Oostkerk de bijzondere balkconstructie en
besloot dat die het uitgangspunt zou zijn voor zijn bij
drage aan Fafade 2012. Het beeld dat hij nu toont, is
een pure constructie en daarmee de abstractie van een
gebouw. Het maakt zichtbaar wat wij normaal gespro
ken nooit kunnen zien. Het idee van het dragen bij
voorbeeld, de ruimtelijkheid, of door de massiviteit
van het hout de notie van het gewicht. Het beeld toont
in de kern het verband dat in staat is een heel gebouw
bij elkaar te houden en de stevigheid te verlenen die
storm kan doorstaan. Holzapfel laat ook het vakman
schap zien. Wat ooit alleen de hand deed, is nu goed
deels overgenomen door de machine. Maar toch, aan
het bouwwerk is in essentie niet zoveel veranderd.
Holzapfels constructie is een autonoom kunst
werk. De constructie is losgemaakt van het bouwsel
waar ze integraal deel van is. Dit beeld is een pars pro
toto dat in zijn abstracte eenvoud het beeld oproept
van het universele bouwwerk. En zo staat het, los in
de ruimte. Het is een zelfstandig beeld dat ruimte
vraagt en ruimte geeft, een beeld waar je omheen
kunt lopen. Op deze manier wordt de ziel van een
gebouw aanraakbaar.
Alles aan het beeld is hout. Juist door het hout
wordt ook de tijd waarneembaar. Hout geeft gemak
kelijk zijn ouderdom prijs en verbindt zo het heden
waarin het nog steeds functioneert met een lang verle
den tijd waarin het werd bewerkt tot een constructie.
Maar met het verglijden van die tijd is kennis van
de bewerking van het hout verloren gegaan. Zagen,
verbinden, construeren: zoals ooit het geraamte werd
gemaakt voor een kerk of een vakwerkhuis bijvoor
beeld, zo bouwt niemand meer.
Het beeld is ambachtelijk, fragiel, verstild,
esthetisch. En niet te vergeten: menselijk. Want
een constructie van hout verhoudt zich meer tot de
menselijke maat en de reikwijdte dan welk eigentijds
materiaal ook. Hoe hoog, hoe breed kun je bouwen?
Bij de bouw van de romaanse kerkjes in de vroege
middeleeuwen was het antwoord helder. De kerk kon
net zo breed zijn als een boomstam lang. Dat was de
maat, die nog steeds heel dicht bij de mens staat. En
toen men bedacht dat twee stammen via een simpele
ingreep verbonden konden worden, kon de ruimte
twee keer zo breed. Zo waren materiaal, constructie
en ruimtelijkheid volkomen met elkaar in balans. Dat
is ook de balans in het beeld van Olaf Holzapfel, in
abstracta.
En in zijn concrete verschijning ziet het eruit als
een object dat je zo kunt oppakken en meenemen,
als een nomadisch beeld dat zich overal waar mensen
wonen thuis voelt.
www.olafholzapfel.de
3i
