EEN MONUMENT
VOOR DE HERINNERING
Renato Nicolodi
Om te weten waar we naartoe gaan, moeten we weten
waar we vandaan komen. De herinnering wijst de weg
tussen toen en later. Het is precies die weg waar het
kunstenaarschap van Renato Nicolodi over gaat. Op de
schouw in zijn huiskamer heeft hij oude foto's en bid
prentjes gezet, ogenschijnlijk achteloos door elkaar.
Een herinneringsaltaar. Op een ervan zien we een
schutter bij het schietkraam op de kermis bezig om
de prijs van zijn leven te schieten. Daaromheen zijn
vrouw en zoon en wat belangstellenden die hun beurt
afwachten. Een klassieke kermisfoto en een traditie
in de familie Nicolodi. Van grootvader op vader op
zoon. Zo'n reeks toont iets wat normaal onzichtbaar
is, en dat is het voortschrijden van de tijd, de dingen
die voorbijgaan en die in de herinnering liggen opge
slagen. En tegelijk is er ook de continuïteit van de
dingen die aan de tijdelijkheid ontstijgen en altijd zo
zullen zijn.
Renato Nicolodi ontwerpt architectonische vormen
die een beeld zijn van herinnering en die een reflectie
willen zijn op het menselijke bestaan. Hij begon met
het maken van betonnen afgietsels van bunkermu
ren. Op zoek naar de sporen van zijn voorouders, de
archeologie van zijn familie, reisde hij naar Norman-
dië waar het grillige lot zijn Italiaanse grootvader heen
had gevoerd, als Duitse krijgsgevangene. Hij zag daar
de bunkers, het grimmige gezicht van de verzengende
oorlog. Maar in tijden van vrede is zo'n grijze bunker
een vreemd monument dat zijn gecamoufleerde func
tie kwijt is. En architectuur die haar functie verliest
wordt autonome sculptuur met een nieuwe betekenis.
De architectonische installaties van Renato Nico
lodi hebben de stijlkenmerken van het classicisme,
een stijl die beladen is omdat ze favoriet was bij de
bouwmeesters van het Derde Rijk. Aan die stijl kleeft
dus ook de herinnering aan een nog altijd niet vol
tooid verleden. De pijn is er nog altijd. De esthetica
en de monumentaliteit van het classicisme staan op
gespannen voet met de reminiscentie aan een gruwe
lijke ideologie die deze abstracte vormtaal misbruikte
voor eigen propaganda. Maar wat voor het classi
cisme geldt, geldt voor elke bouwstijl. Architectuur
is ook de uitdrukking van macht. Dat gold voor het
Romeinse Colosseum, dat gaat net zo goed op voor
de triomfantelijke glazen hoogbouw van het moderne
bankwezen.
De poort die Renato Nicolodi heeft gebouwd op de
glooiende helling bij de Seisbrug heeft vijf openingen
op drie verschillende niveaus. Die gelaagdheid staat
voor een afdaling en in meer spirituele zin voor Dan-
tes beschrijving van de reis vanuit de hel via het vage
vuur naar het paradijs. Het is een zwart, monumen
taal beeld dat oprijst uit de aarde en daarmee de idee
oproept van een verborgen ruimte. In die zin werkt
het als een fafade die toont en nog veel meer verbergt.
Verborgen achter de struiken van het park ligt de
Joodse begraafplaats. Deze grond verbindt de akker
waar de doden rusten met het herinneringsbeeld. De
openingen zijn gericht op de singel. Alsof de blik van
wie aan komt rijden gevangen en gekadreerd wordt
om vervolgens gestuurd te worden naar wat onzicht
baar is: de dood en de tijd. Dit beeld wil een poort zijn
tot de menselijke verbeelding die de doden levend
houdt. Het domein van de eeuwige herinnering.
www. renatonicolodi. com
55