KEMBANG KUNING
GELE BLOEM*
tekst en foto's Marjolein van Pagee
Net als mijn opa ben ik opgegroeid in Krabbendijke.
Mijn opa, Jan van Pagee (1927), werd als dienstplich
tig marinier in 1947 uitgezonden naar Nederlands-
Indië. Van 1947 - 1949 was hij gelegerd in Surabaya
op Oost-Java. Hij heeft nooit over deze periode verteld.
Toen ik een prachtig portret terugvond van hem op
twintigjarige leeftijd, ben ik op zoek gegaan naar het
verhaal achter deze foto. Mijn opa - geboren en geto
gen in een streng gereformeerd dorp - moet de ken
nismaking met het exotische Nederlands-Indië als een
grote cultuurschok hebben ervaren.
De afgelopen jaren heb ik een tiental Nederlandse
veteranen geïnterviewd en geportretteerd. Ik sprak
met oude dorps-, klas- en bataljonsgenoten. De beleve
nissen van mijn opa vormen de rode draad waarmee
ik een beeld wil schetsen van de omstreden oorlog.
In 2010 en januari 2012 ben ik naar Indone
sië afgereisd om de plekken op te zoeken waar de
Nederlandse veteranen veel over vertelden. Om
een evenwichtig beeld te schetsen, wilde ik ook de
Indonesische kant belichten. Ik heb Indonesische
oud-strijders opgezocht en gefotografeerd; mogelijk
hebben ze toentertijd tegen mijn opa gevochten. Zij
vertelden hun kant van het verhaal; de Nederlanders
waren de bezetters. In Indonesië worden ze geëerd
als helden; dankzij hen is Indonesië onafhankelijk
geworden.
Voordat ik aan deze serie begon wist ik niets van
de geschiedenis van ons koloniale verleden. En van
mijn generatie ben ik niet de enige. Naast het zwijgen
48 Zeeuws Tijdschrift 2012 7-8
van opa, werd er tijdens de geschiedenislessen op
school ook nauwelijks aandacht aan besteed.
Ondanks de hernieuwde belangstelling voor het
onderwerp lijkt het mij dat we deze zwarte bladzijde
nog lang niet hebben verwerkt. De ervaringen van
de veteranen staan vaak lijnrecht tegenover die van
de media, die naar hun mening te veel geneigd zijn
enkel en alleen over vermeende oorlogsmisdaden te
berichten en dan nog vaak zo sensationeel mogelijk.
Ik ben ook op een aantal zaken gestuit waar sprake
is van oorlogsmisdaden en waaruit blijkt dat het om
een echte oorlog ging. Voor Nederland was het zelfs
de grootste militaire operatie ooit. Tegelijkertijd wil
ik ook het gewone soldatenleven tonen, de angsten
tijdens het nachtelijke wachtlopen, momenten van
ontspanning in de marinierskantine of zelfs het
zwemmen in een voormalig vakantieoord en de ook
de verveling als er geen actie was.
em, is de naam van de begraaf
plaats in Surabaya waar Nederlandse militairen hun gesneuvelde
kameraden moesten begraven.
Marjolein van Pagee (1987, Goes) is in 2009 afgestudeerd
aan de AKV St. Joost in Breda en werkzaam als documentair
fotograaf. Haar werk is geëxposeerd in New York, Houston en
Surabaya. Tot 16 december 2012 is een selectie foto's van de
serie Kembang Kuning - Gele Bloem te zien in de Kabinetten
van de Vleeshal in Middelburg, <www.marjoleinvanpagee.nl>.
