Signalementen
samenstelling Jan J.B. Kuipers met een bijdrage van Paul van der Velde
'Zeeland' tot 1550 in vier overzichtelijke perioden
Paul Brusse en Peter Henderikx (red.), Geschiedenis
van Zeeland, deel 1. Zwolle: WBOOKS, 2012. ISBN
9789040007521, 29,95 t/m 31 december 2012,
daarna 34,95.
'Twee zielen wonen, ach!, in mijn borst,' hebben
misschien de samenstellers van het langverwachte
eerste deel van Geschiedenis van Zeeland nu en dan
uitgeroepen. Net als Goethes Faust hadden zij alle
wetenschappelijke kennis betreffende hun onder
werp tot zich genomen en moesten vervolgens niet
zoals genoemde Faust de weg inslaan naar de ware of
wezenlijke kennis, maar het al even glibberige pad op
van de popularisering. Immers: Geschiedenis van Zee
land is gericht op een breed publiek; een publiek zelfs
van 'havo-niveau', zoals de afgelopen jaren herhaalde
lijk klonk. Die laatste specificatie werd echter steeds
schaarser gehoord, en zeer terecht. Er wordt van de
lezer immers wél een flinke dosis intellectuele bagage
verwacht, erkende Paul Brusse in 2010: 'Iemand die
niet of weinig leest zal ook deze boeken niet ter hand
nemen' (zie 'Vier boeken met een visie' in Zeeuws
Tijdschrift 2010, nr. 3/4). Twee vrij willekeurige citaten
uit deel 1 maken de noodzaak van deze intellectuele
bagage overduidelijk. Zo meldt Peter Henderikx, de
grootste contribuant aan en coredacteur van deel 1,
in zijn subhoofdstuk 'Bodemlandschap en geografie'
op pagina 61: 'Aldus veranderde in de laat-Romeinse
tijd en de vroege middeleeuwen het oorspronkelijke
veengebied in een zeeklei- en estuariumlandschap,
waarvan het kleidek door geologen tot voor kort werd
aangeduid als Duinkerke-sediment, maar tegenwoor
dig steeds vaker als het laagpakket van Walcheren.'
Archeoloog Robert van Dierendonck, ondergedoken
in de volle middeleeuwen, vertelt in het subhoofdstuk
'Boerderijen en agrarisch bedrijf' over de bouwwijze
van de boerderijen op pag. 174: 'Het rechthoekige
houten gebouw, dat werd gekenmerkt door twee rijen
staanders die samen met de wand de last van het dak
droegen, en dat vanaf de tiende eeuw het belangrijkste
huistype in het kustgebied was, werd in de loop van
de elfde eeuw voorzien van een gebintconstructie,
waarbij de last van het dak nog uitsluitend gedragen
werd door twee tegenover elkaar staande palen, aan de
bovenzijde verbonden door een balk.' Hadden enkele
opengewerkte tekeningen hier niet voor enige ventila
tie kunnen zorgen?
Natuurlijk staat als een paal boven water dat
Geschiedenis in Zeeland een enorme aanwinst is voor
alle geïnteresseerden in de historie en archeologie van
Zeeland, inclusief het 'recent' toegevoegde gebieds
deel Zeeuws-Vlaanderen, dat in vorige overzichts
werken wel eens stiefmoederlijk is behandeld, maar
nu evenredige aandacht geniet. De vertelwijze mag,
al of niet noodgedwongen, taai zijn als de zwaarste
Zeeuwse klei; de structuur, onderwerpsontsluiting en
doorverwijzingen door middel van 1018 noten, een
index en een binnen de perken gehouden bronnen-
en literatuuropgave (zestien pagina's) staan als een
huis. Daarbij vallen de zeer fraaie uitvoering en solide
harde omslag op, de aangename zetspiegel, de fraaie
illustraties, het zeer stevige papier, het leeslint en de
al meteen bijgeleverde hardkartonnen cassette - want
men rekent er vanzelfsprekend op dat elke lezer alle
delen wil hebben. De nog 'verse' uitgeverij WBOOKS,
deels voortgekomen uit het aloude Waanders, legt
zeker eer in met deze magnifieke uitgave, die dankzij
de subsidie voor een schappelijk prijsje beschikbaar is
voor een zeer ruime kring van belangstellenden. Het
is een interessante vraag hoe en op grond van welke
criteria de uitgever voor dit prestigieuze project is
geselecteerd - en door wie precies. Waren er een open
offerte- en misschien pitchronde, welke instellingen
waren betrokken bij de uiteindelijke keuze?
Ronde jaartallen
Geschiedenis van Zeeland deel I is een standaardwerk,
zonder twijfel. Dit eerste resultaat van het met 1,2
miljoen euro provinciale subsidie gerealiseerde pro
ject, om maar te zwijgen over de buitendien geïnves
teerde talloze uren door medewerkers van eveneens
gesubsidieerde instellingen, werd op vrijdagmiddag
14 september dan ook in het oude Middelburgse stad
huis met de nodige feestvreugde te water gelaten. De
toespraak van Peter Henderikx tijdens de presentatie
bevatte de hoofdzaak van zijn tweede inleiding bij
50 Zeeuws Tijdschrift 2012 7-8
