Sigurdur Gudmundsson, Een gestolde herinnering, in 1990
geplaatst op het einde van de Nieuwe Burg in Middelburg
Fransen die tegen de Duitsers hadden gevochten niet
te compromitteren. Op een typoscript van het hierbo
ven aangehaalde interview heeft hij op een onbekend
tijdstip zelfs aangetekend dat de eerste granaten van
Zuid-Beveland (het oosten dus) kwamen; bij de vast
stelling verderop dat het om Franse granaten ging,
plaatste hij echter geen opmerking (Het vergeten bom
bardement, pag. 124-125).
Na de bevrijding hebben het gemeentebestuur en
andere instellingen de schuldvraag kennelijk inge
bed in het actuele sjabloon van goed versus fout. De
Duitsers moesten als agressor wel de daders zijn. Als
gevolg daarvan heeft de samenleving een verkeerd
historisch beeld van de gebeurtenissen ontwikkeld, tot
en met de grootscheepse herdenkingen in 2010. Al
in 1945 verzon N. J. Karhoff in Middelburg in bewogen
dagen een 'eskader Duitsche bommenwerpers die zon
der dwingende noodzaak - de stad was niet in staat
van verdediging - plotseling tot den aanval overging.'
Vele auteurs van boeken, artikelen en krantenberich
ten volgden. De emotie werd 'historische waarheid'.
Monumenten
Een tussenfase in de bevestiging van het bestaande
beeld vond plaats in de jaren tachtig. In 1986 ont
stond een publieke discussie om alsnog een monu
ment te plaatsen dat moest herinneren aan de ver
woesting van de stad op 17 mei 1940; men vond het
vreemd en een gemis dat dit tot op heden niet was
gebeurd. De Middelburgse wethouder van cultuur
Gerrit Schoenmakers stelde voor om met brokstukken
van de gevel van de uitgebrande Provinciale Biblio
theek een gedenkteken te maken op Plein 1940. Enige
jaren nadien kwam een variant tot stand onder de
naam Explosie, uitgevoerd door beeldend kunstenaar
Ko de Jonge. Op zestien plaatsen in de binnenstad
werden gevelrestanten van de monumentale biblio
theek half ingegraven met daarop te goeder trouw de
tekst 'de explosie - 1988. Gevelrestant Lange Delft 64
door Duits bombardement verwoest 17 mei 1940'.
Op 17 mei 1990 is op het einde van de Nieuwe
Burg (bij de Groenmarkt) een gedenkteken van de
bekende kunstenaar Gudmundsson gepresenteerd,
dat wegens zijn vermeend falloïde vorm nog voor
jarenlange discussie onder de Middelburgers zou zor
gen. Het kunstwerk was voorzien van een neutrale en
ingetogen tekst: 'een gestolde herinnering'. Het toenma
lige gemeentebestuur vond dit kennelijk toch te vaag
en liet nadien een plaatje aanbrengen met een tekst
die aan duidelijkheid niets te wensen overliet: 'Een
"gestolde herinnering" aan het Duitse bombardement op
17 mei 1940. Onthuld door H.K.H. Prinses Juliana der
Nederlanden op 17 mei 1990. Vervaardigd door Sigurdur
Gudmundsson. Op initiatief van de Stichting Monumen
ten Walcheren 40-45.'
Goossens: 'Met deze tekstplaatjes is publiekelijk
een onheus standpunt ingenomen, omdat toen, vijftig
jaar na de gebeurtenissen, geen enkel overtuigend
bewijs was gevonden.'
Het vergt onafhankelijke en vasthoudende onder
zoekers als Goossens om een onwrikbaar schijnend,
diep in de collectiviteit gewortelde opvatting te bestrij
den en te vervangen door een nieuw standpunt, hoe
pijnlijk ook. 'De feiten en onderliggende bewijzen
liggen op tafel', zegt Ton Goossens. 'Het is nu aan de
samenleving om een conclusie te trekken.'
A.B.J. Goossens, Gestold verleden. 17 mei 15)40, Frans
oorlogsgeweld op Middelburg. Middelburg 2012. Geen
ISBN, 12,50. Verkrijgbaar in de betere boekhandel
en bij de auteur: tongoossens (a) zeelandnet.nl
De weergegeven teksten op de Middelburgse monumenten zijn
geverifieerd op de website www.4en5mei.nl/herinneren/oorlogs-
monumenten.
47 Zeeuws Tijdschrift 2013 1-2
