Valkenisse
'Vloedboerderij' met een zeer forse omdijking uit Vicksburg, Mississippi (afbeelding uit
het besproken boek).
Metamorfose van het landschap
Zoet et zout. Water en de Nederlanders (NAI Uitgevers,
2012) van Tracy Metz Maartje van den Heuvel paste
bij uitstek in het brede perspectief van het Jaar van
het Water; het boek behandelt ook aardig wat Zeeuwse
deelonderwerpen. De publicatie verscheen ter gelegen
heid van de gelijknamige tentoonstelling in de Kunst
hal te Rotterdam (14 februari t/m 10 juni 2012); de
auteurs deden een toertje door het land, waarbij ze ook
Middelburg aandeden. De van origine Amerikaanse
journalist Tracy Metz beschrijft de metamorfose die
het Nederlandse landschap op dit moment ondergaat
en hoe we zoeken naar nieuwe manieren om 'met
het water te leven'. Ze gaat in op hedendaagse Neder
landse ontwikkelingen op het gebied van water en
de internationale relevantie daarvan. Kunsthistoricus
Maartje van den Heuvel toont in vijf beeldkatemen
meer dan 125 kunstwerken met de Nederlandse rela
tie tot water, eindigend met een foto van de bekende
kunstenaar Bas Jan Ader in zijn zeilbootje, die in 1975
tijdens zijn oversteek van de oostkust van de VS naar
Europa verdween. Zeeland komt aan bod met o.m.
een foto van de Plompe Toren op Schouwen (pigment-
inktjetdruk van Susannak Sayler en Edward Morris,
2010) en Jan van Goyens 'Gezicht op de Westerschelde
met de toren van Bath'(i646) en uiteraard foto's van
de Februariramp 1953, de Oosterscheldekering en der
gelijke. Het boek zit overzichtelijk in elkaar, met zijn
compartimenten 'Strijd', 'Verbond', 'Gewin', 'Plezier',
'Mythe'. De vormgeving met haar verschillend getinte
katerns en marges komt op mij ondanks de strakke
kadrering van afbeeldingen en de heldere kolommen
een tikje onoverzichtelijk over. Veel indruk maakt
een (niet erg scherpe) foto uit Vicksburg, Mississippi,
van een door rivierwater omgeven boerderij met een
hoge dijk om het erf. Deze doet denken aan de laatste,
van veel lagere kaden voorziene, 'vloedboerderij' van
Nederland: Hildernisse in het Markiezaat, ten oosten
van de Zeeuwse provinciegrens. 'Misschien,' zo besluit
Tracy Metz, 'is de toegenomen belangstelling voor
onze veranderende relatie tot het water, waar dit boek
een manifestatie van is, een onderdeel van de grote
nationale zoektocht naar het specifieke van Nederland,
gekruid met de mondiaal gedeelde noodzaak om een
respons te vinden op de verandering van het klimaat.
Als dat zo is, dan heeft de nieuwe waterbouw de tijd
geest in de rug. Want voor Nederland is water identi
teit.' Hoeveel te meer geldt dit nog voor Zeeland...
De 'Noordzeecultuur' toen en nu
Irene Jacobs en Joost Schokkenbroek (red.) lever
den met Nederland-Engeland. Reflecties over zee
(Walburg Pers, 2011) en al even breed opgezet over
zicht van de maritieme band tussen Nederland en
Engeland, die vaak alleen leek 'te bestaan uit oor
logvoering of competitie tussen de VOC en de East-
India Company.' Nederland-Engeland. Reflecties over
zee toont uiteenlopende vormen van samenwerking
tussen beide landen gedurende de zeventiende tot
en met de twintigste eeuw. Het aantal jaren vrede
tussen beide 'seaborne empires' tussen 1600 en
2000 is immers veel groter dan het aantal oorlogs-
49 Zeeuws Tijdschrift 2013 1-2