HENDRIK CASIMIR
Flink vervormde loden pistoolkogel en wit linnen hemd met een kleine band van kant aan de kraag
en aan de manchetten. Vol bloedvlekken, geheel verscheurd en half verteerd.
Pistoolkogel die Hendrik Casimir doodde, 1640. Vervormde loden kogel, 1,5 x 1 x 1 cm, 1640
Het bebloede linnen hemd van Hendrik Casimir, in of voor 1640
Voluit heette hij Hendrik Casimir van Nassau-Dietz
en was stadhouder van Friesland. Maar van die
functie kennen we hem niet meer. Eigenlijk ook niet
omdat hij zo smartelijk en vooral zo jong aan zijn
einde is gekomen.
We komen hem tegen in de collectie van het
Rijksmuseum omdat er zoveel van hem bewaard is
gebleven: de kogel die hem doodde, het van bloed
doordrenkte linnen hemd, een paar stukjes bot en de
leren beschermjas. Een bizarre verzameling trivia die
maakt dat deze held in de herinnering voortleeft.
Hij was 28 jaar toen hij op 6 juli 1640 sneuvelde
in de strijd om Hulst, om preciezer te zijn bij Sint
Jansteen dat toen tot de Zuidelijke Nederlanden
behoorde. Hulst was belangrijk, het ligt immers vlak
bij Antwerpen. In 1585 was Antwerpen gevallen en
in handen gekomen van de Spanjaarden. Maar de
staatse troepen kwamen terug. Een jaar daarna had
Maurits de steden Axel en Terneuzen ingenomen en
dat was belangrijk vanwege de nabije Schelde en dus
de controle over de toegang tot Antwerpen. Hulst
werd in 1591 ingenomen, om daarna weer verloren
te gaan aan Spanje. De slag uit 1640 was de zesde
poging om Hulst weer in bezit te krijgen. Het was
een zware strijd. Aan staatse kant sneuvelden 125
mensen, onder wie hoogstwaarschijnlijk vele bui
tenlandse huurlingen. Maar ook Hendrik Casimir.
Bij hem kwam de kogel van achteren en was fataal.
De kogel werd er door artsen nog uitgehaald, samen
met het bot waarin hij terecht was gekomen, maar
zijn jonge leven was verloren. Zeven dagen later gaf
hij de geest.
In 1645 lukte de herovering uiteindelijk toch.
Hulst werd weer staats, en daarmee was Nederland
volledig, ongeveer in de vorm die het nu heeft. 'De
tuin van de Republiek was nu gesloten', schrijft Gijs
van der Ham. En in de woorden van het Zeeuws-
Vlaamse volkslied: 'Dit is ons eigen landje, maar een
deel van Nederland.'
15 Zeeuws Tijdschrift 2013 3-4
