-f
-f-
A
if f
*.'4r
k,
Ht
^r.
m
Ja-
rl
ftj
i:A
Vt
®1ÜW
fA
2.
J)
•/-
,t.r jj
-K
tM
tif
/W<r«
'I ft fi ;s
<-n/!iS
In 1601 was de Chinese handelaar Yppong in Middelburg; bladzijde uit het album amicorum van Nicolaas de Vriese, met afbeelding
en groet van Yppong (part, coll., afbeelding uit het besproken boek)
ven is. Het is waarschijnlijk die zwaar thematische
en structuralistische aanpak die een schoolse indruk
maakt en afbreuk doet aan de verteerbaarheid voor
een breed publiek. Het boek is tussen de 'Inleiding'
en het afsluitende 'IJkpunt 1700' onderverdeeld in
de afdelingen 'Land en water' (Piet van Cruyningen),
'Economie' (id.), 'Bevolking en sociale verhoudingen'
(id.), 'Politieke verhoudingen' (Simon Groeneveld
m.m.v. Albert Meijer) en het al genoemde 'Religie
en cultuur' (Arno Neele, Katie Heyning en Clasien
Rooze-Stouthamer). De eerste vertegenwoordigt de
'structuren', de tweede en derde de conjunctuur en
de overige de evenementen. Een heldere verdeling,
maar in dienst van het verhaal en de integratie van
alle levensgebieden had men volgens mij beter kun
nen kiezen voor een chronologisch-concentrische
aanpak. Voor een chronologisch verlopend hoofdver
haal dus, doorspekt en onderbroken met excursies en
thematische uitweidingen die door een netwerk van
kruisverwijzingen met elkaar in verband staan. Dat
zou wellicht het gevaar van lacunes met zich hebben
meegebracht, maar daaraan is de huidige opzet even
min ontsnapt.
Want ook qua accentlegging zijn kritische opmer
kingen te plaatsen. Er is, behalve in een aantal afbeel
dingen, weinig of geen aandacht voor de archeologie
van de Nieuwe Tijd en Zeeuwse stadsarcheologie; de
Zeeuwse Munt blijft een tikje onderbelicht; er is veel
te weinig aandacht voor de militaire geschiedenis in
relatie tot de stedelijke ontwikkeling en topografie
en het landschap (de Staats-Spaanse Linies bijvoor
beeld). Het meest opvallend is wel de veel te beschei
den belichting van de overzeese handelsrelaties, de
Zeeuwse geschiedenis van de Oost- en West-Indische
Compagnie, en de hiermee gerelateerde rol van Vlis-
singen als economische motor. Het was natuurlijk te
verwachten met een zeer aanwezige auteur als Van
Cruyningen, vooral bekend als landbouwhistoricus.
Tegenover zijn erudiete exposés had men toch wel één
maritiem historicus kunnen zetten? Maar nee.
Pragmatische kanttekeningen zijn er ook te
maken, zelfs bij deze fraaie en degelijke uitvoering.
Zo zijn de afbeeldingen zeker door een bekwame en
originele hand geselecteerd, maar soms weinig ter
zake. Dat kan natuurlijk een door (on)beschikbaarheid
afgedwongen keuze zijn: de afbeelding als uitbreiding
van de behandelde stof. In elk geval: veel te weinig
witregels!
De hemel als geestestoestand
Nog even terug naar de sfeer van de 'evenementen'.
Te veel aandacht daarvoor mag op het bezwaar stuiten
van irrelevante anekdotiek, maar waar de oppervlakte
glinstert in dit deel II, wordt de lezer vaak heviger in
48 Zeeuws Tijdschrift 2013 3-4