ZEELAND IN HET
tekst Frits de Coninck
Zoeken naar Zeeland in de collectie van het Rijksmu
seum is schatgraven in de duisternis. Het zoekcrite-
rium 'Zeeland' levert een schat aan objecten op die
op een of andere manier met de provincie te maken
hebben. Veel van de portretten, beelden, scheeps
modellen, foto's, zilveren voorwerpen en kaarten
verwijzen op hun beurt weer verder naar verwante
nummers uit de rijke collectie. Zo ga je met een klein
karretje door een immense cultuurhistorische super
markt, maar dan wel op de tast en zonder te kunnen
zien hoe groot het assortiment is. De grootste frus
tratie? Je hebt uiteindelijk geen idee van wat je niet
in je winkelwagentje hebt gelegd. Wat je hebt aan
het einde van de zoektocht in collectie en bibliotheek
is een bonte verzameling afbeeldingen, losse foto's
van objecten die iets van Zeeland in kaart brengen,
Zeeland zoals dat in het Rijksmuseum bestaat in de
vorm van voorwerpen die een eigen verhaal vertellen
over onze provincie.
De collectie als een grillige legkaart
De collectie 'Zeelandiana' in het Rijksmuseum
maakt een willekeurige indruk en dat is logisch. Het
Rijksmuseum heeft nooit de ambitie gehad om alle
provincies gelijkelijk in het museum vertegenwoor
digd te hebben. Wat het museum probeert is objec
ten te verzamelen op nationaal niveau, ongeacht de
plek waar ze vandaan komen. De criteria om te ver
zamelen zijn intrinsiek aan de objecten verbonden
en niet aan de geografische herkomst. Daarbij komt
dat er ook een grote mate van toevalligheid zit in de
manier waarop de verwerving heeft plaatsgevonden.
Van Hendrik Casimir die in 1640 in Sint Jansteen
het leven liet, bewaart het museum de noodlottige
kogel, het stuk bot waar de kogel uit gepeuterd is,
het bebloede hemd en zijn leren kolder. Waarom
van hem zo veel en van anderen helemaal niks? Hoe
komt het dat de mooie collectie stadszilver uit Vlis-
singen in haar geheel in het bezit van het Rijksmu
seum is? Omdat het gemeentebestuur ooit besloot
de waarde ervan te verzilveren door haar te verkopen
aan het museum. En de sluiting van de marine
werf in Vlissingen had in elk geval een voordeel: de
hele collectie scheepsmodellen, zo'n duizend stuks
groot, verhuisde, soms via omwegen, naar het Rijks
museum dat nu een hele zaal aan deze prachtige
collectie wijdt. Toeval is ook dat Volkert van der G.
op Walcheren geboren is. Het Rijksmuseum heeft
het wapen verworven waarmee hij Pim Fortuyn op
6 mei 2002 doodschoot. Gijs van der Ham, senior
conservator geschiedenis van het Rijksmuseum: 'We
verzamelen voor de toekomst, niet voor nu. Daarom
hebben we dat pistool; het markeert een belangrijke
historische gebeurtenis. Met het Openbaar Ministe
rie hebben we destijds afgesproken om het wapen
meteen na beëindiging van de rechtsgang in de col
lectie op te nemen. We doen daar nu niks mee uit
piëteit met de familie. We treden er daarom niet mee
naar buiten en er is dan ook geen foto van te zien.'
Maar ondanks die zekere mate van willekeur,
gezien althans vanuit het perspectief van de provin
cies, is Zeeland relatief goed vertegenwoordigd in de
verzameling van het Rijksmuseum. Dat heeft alles te
maken met zijn rijke, zeventiende-eeuwse verleden.
6 Zeeuws Tijdschrift 2013 3-4
