X
Gijs Assmann, Ode aan Charley Toorop2013, wit brons, 195 x no cm,
Westkapelle. Foto: Gijs Assmann
niks aan van wat de dorpelingen vonden. En de bewo
ners zelf, die keken gewoon de andere kant uit. Zo
christelijk zijn de Westkappelaars nu ook weer niet.
In de geest van Charley Toorop
Nu staat het beeld er als ode aan de kunstenaar. Een
beeld dat er waarschijnlijk helemaal niet geweest zou
zijn als Sjarel Ex, de directeur van het Museum Boij-
mans Van Beuningen, er niet over was begonnen. In
de catalogus die de overzichtstentoonstelling in dat
museum begeleidde, schreef hij dat Charley Toorop
in de komende jaren ergens in Nederland haar stand
beeld moest krijgen. Dat was in september 2008. Hij
schreef een wedstrijd uit om het beeld te realiseren
en noemde Domburg en Zoutelande als mogelijke
plaatsen. Ook bij hem leefde het misverstand dat de
naam van Toorop exclusief associeert met Domburg.
Dat viel niet goed in Westkapelle want Charley Toorop
is van hen. Ans Dingemanse en anderen besloten
de gemeente Veere te bewegen mee te doen aan die
wedstrijd en Westkapelle te presenteren als enig gel
dige plaats. Maar de wedstrijd werd afgeblazen. Er
was niet alleen een flink tekort aan geld maar ook aan
animo onder kunstenaars. Westkapelle was teleur
gesteld en opstandig: een beeld voor Charley Toorop
moest en zou er komen. Dan maar zelf. In 2009
werd de stichting officieel opgericht die koppig aan
een taaie klus begon. Er moest geld komen, en dat is
uiteindelijk gelukt. Met sokkel en al heeft het beeld
35.000,- gekost en dat is bijeengebracht door Zeeuwse
bedrijven, fondsen, de gemeente Veere, de provincie
en vooral heel veel kleine bijdragen, ook van de inwo
ners zelf.
Voor de Ode aan Charley Toorop is Gijs Assmann
bij de inwoners te rade gegaan en heeft de verha
len die nog in hun herinnering bestaan verzameld.
Hij wilde geen portret of buste van de schilder, hij
wilde haar geest vangen en zo stond het ook in de
opdrachtomschrijving. Daarvoor had hij de Westkap
pelaars nodig die hij ook heeft laten kiezen uit de vijf
ideeën die hij voor de Ode ontwikkeld had. Het beeld
bestaat uit palen waaraan kleding hangt, zowel ele
menten van de Westkappelse dracht alsook wereldse
mode en wufte damesschoentjes die de mondaine,
andere wereld vertegenwoordigen. Aan de voet van de
stellage zien we ook het schilderspalet met penseel en
de picknickmand waarmee ze de Walcherse natuur in
trok.
Het beeld is een nieuwe bijdrage aan de inmid
dels bijzondere plaats die Westkapelle, wellicht zonder
het zelf te weten, in de moderne kunst heeft. Aan het
einde van het dorp rijst de oude kerktoren op die zo
lang als vuurtoren heeft gediend. Een markant bouw
werk dat door Mondriaan vijf keer geschilderd is en
een keer getekend. In 1971 maakte de jong gestorven
Bas Jan Ader er zijn film Broken Fall waarop we hem
tegen de achtergrond van de toren langzaam zien val
len. Van de verticale stand naar de horizontale ligging
op het duinpad, in de geest van Mondriaans moder
nisme. En nu is de geest van Charley Toorop zichtbaar
aanwezig in Westkapelle, gemaakt door de eigentijdse
Gijs Assmann.
76 Zeeuws Tijdschrift 2014 2-3
