De rede van Arnemuiden in 1550, door Daniël van Queeborn (1590). vergroting van details van schilderijen 'met uitleg' is een prettige bijzonderheid van dit ondanks zijn slappe omslag aantrekkelijk vormgegeven boek. Ook Zeeuwse havens en redes komen mooi in beeld. Zo kan de lezer behalve van scènes uit het overbekende Panorama van Walcheren door Antoon van Wijngaerde (ca. 1550) genieten van de integrale en enkele detail weergaven van 'De rede van Arnemuiden in 1550' door Daniël van Queeborn (1590). Als u tenminste het Historisch Museum Arnemuiden nog niet hebt bezocht, want daar bevindt zich het origineel. Het militaire raadsel van de Republiek Petra Groen (red.), De Tachtigjarige Oorlog. Van opstand naar geregelde oorlog, 1568-1648. Militaire geschiedenis van Nederland (I). Amsterdam: Boom, 2013. ISBN 978 94 6105 475 3, 39,90. Een mooie combinatie met het voorgaande boek - en nog mooier uitgegeven - vormt De Tachtigjarige Oor log. Van opstand naar geregelde oorlog, 1568-1648, een uitgave onder de paraplu van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie, een zelfstandig wetenschap pelijk onderzoeks- en documentatiecentrum binnen de Nederlandse Defensie Academie (NLDA). Het boek en de serie 'Militaire geschiedenis van Nederland' waartoe het behoort zijn de vrucht van een onderzoeksprogram ma van de NLDA. Redactrice Petra Groen en coauteur Adri van Vliet zijn verbonden aan dit Instituut, Louis Sicking aan de Universiteit Leiden en de andere coau teurs Olaf van Nimwegen en Ronald Prud'homme van Reine werken als zelfstandig onderzoeker. De Tachtigjarige Oorlog behandelt het militaire 'raadsel' van de jonge Republiek der Verenigde Nederlanden. Toen omstreeks 1568 in de Neder landse gewesten de Opstand uitbrak was nog niet te voorzien dat deze uitmondde in de scheuring van de Nederlanden, waarvan alleen de noordelijke gewesten zich militair staande wisten te houden en een onaf hankelijke Republiek zouden vormen. Deze militaire geschiedenis van de geboorte van de Nederlandse staat vormt het eerste deel van de genoemde zesde lige serie; de volgende behandelen respectievelijk de perioden 1648-1813 (Krijgsmacht en handelsgeest. Om het machtsevenwicht in Europa1814-1949 (De ver dediging van Nederland. Een kleine krijgsmacht tussen grote mogendheden), 1949-2017 (In geallieerd verband. Koude Oorlog en wereldwijde inzet), 1595-1814 (Oorlogen overzee. Militair optreden door compagnie en staat buiten Europa) en 1814-2010 (Krijgsmacht en kolonie. Opkomst en ondergang van een koloniale mogendheid). Deel 1 is weer onderverdeeld in twee afdelingen: tot en vanaf 1588, het officiële stichtingsjaar van de Republiek, na afzwering van koning Eilips II in 1581: 'Door een veranderende internationaal-politieke constellatie, de krachtige politieke leiding van Johan van Oldenbarne- velt en de prestaties van het Staatse leger en de Staat se vloot kon de Republiek het volgende decennium echter bewijzen een levensvatbare soevereine staat te zijn' (pag. 122). Het huidige Zeeuws-Vlaanderen was gedurende de hele oorlog strijdtoneel en kreeg na de militaire inundaties van eind zestiende eeuw zelfs een heel nieuw aanzien. Dat voor dit letterlijk eigenaardige Staats-Vlaanderen in het register wordt doorverwe zen naar 'Vlaanderen' is wel een minpuntje in dit magistraal ogende werk, waarin ook nuttige dingen worden gezegd over de term Opstand versus Tachtig jarige Oorlog (pag. n-12). Sinds de tweede helft van de twintigste eeuw kwam - vooral in het Noorden - de term 'Opstand' in zwang voor de hele periode. Dit boek reserveert de term Opstand voor de eerste fase, die werkelijk een opstand was; in de jaren tachtig en negentig van de zestiende eeuw ging deze 'geleidelijk over in een strijd tussen staten: de opstandige provin cies verenigd in de Unie van Utrecht (1579) tegen de 80 Zeeuws Tijdschrift 2014 2-3

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Tijdschrift | 2014 | | pagina 80