Eleanor Roosevelt en de Spaanse
versie van de Universele Verklaring
van de Rechten van de Mens, 1949
aanmoedigde kritisch na te denken en zich bezig te
houden met economische en sociale problemen. Dat
is precies wat Eleanor deed toen ze terugkeerde in de
VS. In plaats van de vele feestjes af te gaan zoals een
debutante dat toen hoorde te doen, werkte ze liever
in arme wijken in de Lower East Side van New York.
Ze nam haar verloofde, haar achterneef Franklin, mee
naar de achterbuurten om hem duidelijk te maken
wat armoede was. In 1920 werd ze actief in verschil
lende maatschappelijke organisaties en begon ook zelf
te spreken en schrijven over politieke kwesties. Nadat
Franklin in 1921 polio opliep, breidde zijn vrouw haar
politieke activiteiten nog verder uit. Ze reisde het land
af om mensen te ontmoeten, vooral ten tijde van de
crisis van de jaren dertig en rapporteerde daarover
aan haar man. Ze werd activiste voor de rechten van
vrouwen, zwarte Amerikanen, kinderen, arbeiders
en minderheden. Er wordt wel gezegd dat ze wellicht
niet direct het presidentschap beïnvloedde, maar dat
ze wel fungeerde als moreel kompas voor haar man.
Universele Verklaring van de Rechten van de
Mens
De vraag of de Universele Verklaring van de Rechten
van de Mens (UVMR) er zou zijn gekomen zonder
de idealen en het doorzettingsvermogen van Eleanor
is niet te beantwoorden. De commissie bestond uit
veel capabele mensen uit heel de wereld, maar feit is
wel dat er niemand zo gedreven was als zij. Ze was,
zoals president Truman haar noemde, de 'First Lady
of the World'. Zonder haar zou de Verklaring er zeker
anders uit hebben gezien. De uiteindelijke UVRM
bestaat uit een preambule en dertig artikelen, zoals
het recht op onderwijs, op eten en op arbeid, vrijheid
van meningsuiting en gelijkheid voor de wet die geldt
voor iedereen. De verklaring werd aangenomen door
de leden van de VN op 10 december 1948. Geen enkel
land stemde tegen, maar er waren wel acht onthou
dingen waaronder van de Sovjet-Unie, Saoedi-Arabië
en Zuid-Afrika. Tot op de dag van vandaag is de Ver
klaring niet door alle landen aangenomen en heeft
geen bindende kracht. Is die daardoor niet belangrijk?
Zeker wel want de Verklaring vormde de inspiratie
voor veel bindende verdragen: meer dan 80 procent
van alle landen heeft minimaal vijf mensenrechten
verdragen geratificeerd.
Breng de mensenrechten thuis
Misschien nog belangrijker dan te kijken hoe de
UVRM is uitgewerkt in grondwetten in andere lan
den is na te denken over wat Eleanor Roosevelt zei
bij de tiende verjaardag van de UVRM in 1958: 'Waar
beginnen de universele mensenrechten? Op kleine
plaatsen, dicht bij huis - zo dichtbij en zo klein dat
ze op geen enkele kaart van de wereld gezien kunnen
worden. Maar die plekken zijn de wereld van indivi
duele mensen; de buurt waarin hij woont; de school
die hij bezoekt; de fabriek, boerderij of kantoren waar
hij werkt. Als deze rechten daar geen betekenis heb
ben, hebben ze elders ook weinig betekenis (citaat
afkomstig van website van Amnesty International:
http://www.amnesty.nl/mensenrechten/encyclopedie/
universele-verklaring-de-rechten-de-mens-uvrm)Tot
het eind van haar leven in november 1962 werkte
Eleanor Roosevelt aan de implementatie van de rech
ten van de mens en het vragen van aandacht voor het
belang van zulke rechten voor iedere wereldburger.
De Four Freedoms Awards laten zien dat er nog vele
anderen zijn die zich op eenzelfde manier inzetten
voor de implementatie. Laten we ze feliciteren door
mee te werken aan het betekenis geven van universele
mensenrechten dicht bij huis.
Anya Luscombe is Hoofd van de Academie Core Department
op University College Roosevelt. Ze doceert Engels, retorica en
journalistiek, en doet onderzoek naar Eleanor Roosevelt.
27 Zeeuws Tijdschrift 2014 4-5
