steeds verder ingevuld. Maar wie kent het Vrouwen
comité, het Kinderrechtencomité, de Mensenrechten
commissie die toezien op de echte naleving van men
senrechten, ook in Nederland? Wie weet dat Neder
land sinds kort een Mensenrechteninstituut heeft, en
een Nationaal Actieplan Mensenrechten? Wie kent
de waarde van de verdragen in de wereldwijde strijd
tegen onderdrukking en voor rechtvaardigheid?
Hoewel ons land mensenrechten centraal stelt in
het buitenlands beleid, weten juist Nederlanders heel
weinig over mensenrechten. Om met Cees Hamelink
te spreken: Wij hebben met de Universele Verklaring
een cadeau gekregen, maar zijn dat cadeau vergeten
uit te pakken'. Vergelijkende onderzoeken naar de
kennis van, en de houding tegenover mensenrechten,
laten zien dat (jonge) Nederlanders minder weten en
minder geneigd zijn om de rechten van anderen te
respecteren dan in andere Europese landen (Euro
pese Commissie, 2009, p. 273; Maslowski, 2010). Dit
komt grotendeels omdat mensenrechten, in tegenstel
ling tot de ons omringende landen, geen vaste plek
hebben in het onderwijs. Ondanks een veelheid aan
kritiek hierop vanuit internationale verdragsorganisa
ties, het maatschappelijk middenveld en de Tweede
Kamer hebben mensenrechten nog steeds geen vaste
plaats in de kerndoelen (Oomen Vrolijk, 2010;
Gebels, 2013). Na een advies van de Onderwijsraad
om hier verandering in te brengen uitte de Minister
van Onderwijs zijn zorg over het gebrek aan kennis
van dit onderwerp in Nederland, maar gaf daarbij
alleen vrij zuinigjes aan wel te willen kijken 'op welke
manier kennis over mensenrechten, waaronder de
kinderrechten, een plaats kan krijgen' (Ministerie van
Onderwijs, Wetenschap en Cultuur, 2013).
De vier vrijheden als inspiratie
Wie mensenrechteneducatie wél een plaats wil geven,
stuit echter meteen op de vraag hoe dat dan te doen.
Hier vormt de uitreiking van de Four Freedoms
Awards een mooie bron van inspiratie. De verhalen
van laureaten laten het belang van de vrijheden van
daag de dag zien, net zoals zij symbool staan voor het
feit dat ieder mens een rol kan spelen in de verwezen
lijking van mensenrechten.
Het University College Roosevelt heeft in de afge
lopen jaren ook steeds een rol gespeeld bij het uitdra
gen van dit gedachtegoed in het onderwijs. Dit door
de Four Freedoms centraal te stellen in colleges, en in
speciale programma's als Going Glocal (www.going-
glocal.nl). Bij de presentatie van het boekje Inspiratie
voor Mensenrechteneducatie in het Vredespaleis in
2008 was niet alleen de minister van Binnenlandse
Zaken aanwezig, maar ook veel docenten. De al eer
der genoemde filmpjes over het EVRM vormden een
manier om de thematiek van de Four Freedoms voor
een breder publiek tot leven te brengen, net zoals de
organisatie van de Fokale Four Freedoms Awards.
Toch vergt het daadwerkelijk uitdragen van de
waarde van de Vier Vrijheden veel meer systematische
aandacht. Een goed onderbouwde pedagogische visie
op mensenrechteneducatie; inspirerend onderwijsma
teriaal, dat docenten ondersteunt. De moot courts en
rollenspelen die de Middelburgse studenten dit jaar
ontwikkelden en uitvoerden met scholieren kunnen
als voorbeeld dienen. Speciale modules voor leer
krachten leiden ook tot de duurzame borging van ken
nis over mensenrechten.
Het zou prachtig zijn als de Zeeuwse traditie van
de maand van de vrijheid, en het vieren van de vier
vrijheden, ook bij zou kunnen dragen aan de lande
lijke zoektocht naar de beste vorm van mensenrech
teneducatie. Zodat wij in heel Nederland in mei niet
alleen de bevrijding zelf vieren, maar ook de droom
van Franklin en Eleanor Roosevelt: die van fundamen
tele rechten en vrijheden, overal ter wereld.
Barbara Oomen is Dean van het University College Roosevelt
en hoogleraar Sociologie van de Mensenrechten aan de
Universiteit Utrecht. Zij was vanaf 2007 voorzitter van het
Platform Mensenrechteneducatie, en vanaf 2010 lid van de
Staatscommissie Grondwet.
Literatuur
European Commission, Flash Eurobarometer: The Rights of the
Child Analytical Report, 2009.
Gebels, R., Wij weten niet wat mensenrechten zijn. de
Volkskrant, 10 december 2013.
Hamelink, Cees, aangehaald in Schavemaker, Cornelis: 60 jaar
Universele Mensenrechten: wat is de impact in Nederland?
www.nieuwegrondwet.nl/wp-content/uploads/6o-jaar-
UVRM.doc.
Maslowski, R. et al, Eerste bevindingen International Civic and
Citizenship Education Study: Rapportage voor Nederland.
Groningen: GION, 2010.
Ministerie van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur, Kamerbrief
Burgerschap in het Onderwijs, 16 december 2013.
Oomen, B. Vrolijk, M. Inspiratie voor Mensenrechteneducatie.
Leiden: Stichting NJCM-Boekerij, 2010.
NJCM, Nieuwsbrief Het Mensenrechtenonderzoek, 2010. www.
njcm .nlsite /uploads download391.
Roosevelt, E., What We Are Fighting For. The American
Magazine, (1942)134, 16-17. Zie ook http://newdeal.feri.org/
er/er30.htm.
32 Zeeuws Tijdschrift 2014 4-3
