ZEEUWSE EENDEN IN DRESDEN?
De ontdekking van een schilderij van Abraham Busschop
Detail van het schilderij van Abraham Busschop. Collectie Gemaldegalerie Alte Meister,
Staatliche Kunstsammlungen Dresden, Foto: Dr. Christoph Schölzel, Restaurierungswerkstatt
tekst Daan Lodder
Het leek aanvankelijk zo ver van huis toen ik de afge
lopen zomer, na afronding van mijn opleiding aan het
University College Roosevelt in Middelburg, voor een
stage bij de Gemaldegalerie Alte Meister naar Dresden
afreisde. Al na enige weken echter was Middelburg
plots weer zeer nabij toen ik de opdracht kreeg een
schilderij (zie afbeelding) nader te onderzoeken, dat
door de eeuwen heen onder anderen aan de Zeeuwse
gevogelteschilder Abraham Busschop was toegeschre
ven. Ook al had ik zelf slechts drieëneenhalf jaar in
Middelburg gewoond, toch begon mijn hart een beetje
sneller te kloppen bij de gedachte dat dit indrukwek
kende schilderij met daarop een groep eenden, zwem
mend en vliegend in een donker landschap, enkele
eeuwen eerder - zij het met enige omzwervingen -
mogelijk dezelfde reis had afgelegd als ik.
Alom verwarring
Naast ruimtelijke omzwervingen bleek het schilderij
alras ook een roerige kunstwetenschappelijke geschie
denis achter de rug te hebben. Was het aanvankelijk
nog toegeschreven aan ene Potasch, een schilder
waarvan een Dresdense curator in 1887 meldde dat
deze 'wahrscheinlich überhaupt nicht existirt hat',
46 Zeeuws Tijdschrift 2014 4-5
zo werd in 1908 - op aanraden van graaf Charles
Cavense - Abraham Busschop (eigenlijk: Büsschop)
als mogelijke vervaardiger geopperd. 'Busschop',
zo speculeerde de toenmalige curator, zou zeer wel
als 'Potasch' gelezen kunnen zijn vanuit het soms
ondoordringbare achttiende-eeuwse Kurrentenschrijt
van de eerste museuminventarissen. Meer recentelijk
bleek echter dat er wel degelijk een zeventiende-
eeuwse gevogelteschilder met de naam Potasch had
geleefd, zij het dat dit slechts één van de acht pseudo
niemen is van de Vlaamse Jan Baptist Bouttats, waar
onder - verwarrend genoeg - ook 'Busschop'.
Daar van de relatief onbekende Bouttats slechts
nog één schilderij van een kraaiende haan en voorts
louter nog enkele landschapsschilderijen bestaan,
blijkt het onmogelijk om het schilderij op basis van sti
listische kenmerken met zekerheid aan Bouttats toe te
schrijven. Van Busschops hand daarentegen zijn nog
vele werken bekend, zelfs met eendengroepen, dus er
is meer vergelijkingsmateriaal. Hoewel de Dresdense
curator op het moment dat ik weer huiswaarts keerde
de stilistische kenmerken nog nader moest onderzoe
ken met microscoop en infraroodcamera, zou het dus
zomaar kunnen dat in de nieuwe museumcatalogus
