Van Elmina tot Annamaboe
in Elmina, Ghana. Detail voorkant van het besproken boek.
Marcel van Engelen, Het kasteel van Elmina. In
het spoor van de Nederlandse slavenhandel in Afrika.
Amsterdam: De Bezige Bij, 2013.
Randy J. Sparks, Where the Negroes are Masters. An
African port in the era of the slave trade. Cambridge,
Mass.: Harvard University Press, 2014.
Geschiedenis mag zich tegenwoordig in een grote
populariteit verheugen. Dat heeft veel moois opge
leverd. Er verschijnt een recordaantal historische
monografieën, vaak van goede kwaliteit, historische
bladen trekken veel lezers, historische tv-programma's
veel kijkers, de 'nacht' van de geschiedenis wordt druk
bezocht. Ook in andere landen doet een dergelijke
ontwikkeling zich voor.
Maar er trad tegelijkertijd een curieus bijverschijn
sel op. Kortgezegd komt het erop neer dat geschiede
nis steeds meer wordt beleefd als de expressie van
morele schuld, als uiting van schuldbesef over gebeur
tenissen en daden uit het - meestal - nationale verle
den. Bij schuldbesef hoort vanzelfsprekend ruimhar
tig excuus. Het eisen en aanbieden van excuus voor
gebeurtenissen uit het verleden is nu een wereldwijde
industrie geworden. Particulieren, politieke partijen,
activisten aller landen, zij allen eisen luidkeels dat er
schuld wordt beleden, een eis die meestal vergezeld
gaat van het indienen van een gepeperde rekening om
de historische wandaden te compenseren. Bij ruim
hartig excuus hoort natuurlijk een royale financiële
tegemoetkoming. Overheden buitelen over elkaar
heen in het aanbieden van excuses. Het verschijnsel
gaat verder gepaard met een sentimentalisering, hor-
rorisering en politicisering van het verleden. Voor de
verbouwereerde waarnemer aan de zijlijn valt er al
met al veel te genieten.
Nog niet zo lang geleden bood het stadsbestuur
van Keulen handenwringend van smart zijn welge
meende excuses aan voor de middeleeuwse heksen
vervolgingen in de stad. Veel plezier hebben wij in
huiselijke kring ook beleefd aan het bezoek van de
Deense minister van Buitenlandse Zaken aan Ierland
in 2007. Hij bood bij die gelegenheid zijn veront
schuldigingen aan voor de wandaden van de Vikingen
66 Zeeuws Tijdschrift 2014 4-5
