Zeven overstromingen
drukken op de Atlantische handelswereld en vestigde
hij een dynastie die tot vandaag de dag in Annamaboe
de lakens uitdeelt. Hij vormde de verbindende schakel
tussen de Afrikaanse slavenmarkten in het achterland,
de Europese handelaren aan de kust en de wijdere
Atlantische handelswereld tot aan de plantages in
South Carolina aan toe, waar de meeste slaven terecht
kwamen. Corrantee voerde een actieve huwelijkspoli
tiek om zijn invloed uit te breiden, zette zijn zonen
in om zijn relaties met Britse, Nederlandse en Franse
handelaren op de kust te onderhouden en deze tegen
elkaar uit te spelen, stuurde zijn zonen naar Lon
den en Parijs (waar zij als Afrikaanse prinsen' groot
opzien baarden), en wist zelfs een van zijn zonen die
per ongeluk als slaaf was verkocht weer los te krijgen
van een Amerikaanse plantage. Een onverslaanbare,
rijke power broker, die minstens zo machtig was als
zijn Europese tegenvoeters.
Een van die tegenvoeters was Richard Brew (ca.
1725-1776), een ondernemende en avontuurlijke Ier in
dienst van de Brits-Afrikaanse handelscompagnie, die
voor zichzelf begon en een machtig handelsimperium
creëerde, volop profiterend van zijn huwelijk met een
van Corrantees dochters. In een afzonderlijk hoofd
stuk geeft Sparks een beschrijving van de werking
van het inheemse statensysteem in West-Afrika in de
achttiende eeuw: hoe werd je slaaf, hoe zag het slaven-
bestaan eruit, hoe verliep de verkoop aan de Europese
handelaren?
Twee prachtige boeken die ieder op zijn eigen
wijze laten zien dat de geschiedenis van slavenhandel
en slavernij niet zo eenduidig en simpel is als vaak
wordt aangenomen. [Jaap de Moor]
Leontine van de Stadt, Nederland in 7 overstromingen.
Zutphen: Walburg Pers, 2013. ISBN 9789057309533,
29>95-
Bij de gelijknamige documentaireserie, die vanaf 13
december 2013 wekelijks te zien was bij de NTR op
Nederland 2, verscheen dit boek van Leontine van de
Stadt, eigenares van het bedrijf kunst wunderkam-
mer dat de tv-serie produceerde. Tegelijk was er een
tentoonstelling in het Zuiderzeemuseum (Enkhui
zen). Uitgangspunt: voor de Nederlanders - en zeker
de Zeeuwen! - ligt de watersnoodramp uit 1953 nog
vers in het geheugen, maar Nederland is in de afge
lopen eeuwen door een lange reeks overstromingen
geteisterd én gevormd.
Het boek wijkt licht af van de tv-serie en geeft in
zeven hoofdstukken een overzicht van de belangrijk
ste overstromingen van de afgelopen duizend jaar.
Beginnend met de Allerheiligenvloed van 1170 'die de
Zuiderzee vormde' en eindigend bij de 'Ergst Denk
bare Overstroming' in de toekomst, die de waterbe
heerders hanteren om Nederland veilig en droog te
houden. Serie en boek wilden aan de hand van talloze
vergeten aspecten van de Nederlandse watersnoodcul
tuur achterhalen hoe en in hoeverre de strijd tegen
het water de identiteit van de Nederlanders heeft
bepaald.
Het boek beschrijft de overstromingen van 1170,
1572-1574 (militaire inundaties), 1809,1916, 1953,
de 'gewenste overstroming' (het creëren van nieuwe
natuur) en de al genoemde ergst denkbare overstro
ming. Het is mooi vormgegeven en rijk geïllustreerd,
en zapt gelukkig minder grillig van hot naar haar dan
de door Frank Westerman gepresenteerde, tamelijk
hijgerige tv-serie. De auteur is geen deskundige. Dat
is te merken aan de onevenwichtige literatuuropgave
en de gebrekkige illustratieverantwoording. Ook
legt Van de Stadt, hoewel ze zich wel van de hulp
van diverse specialisten verzekerde, hier en daar
merkwaardige accenten. Zo zouden de 'grootschalige
ontginningen' c.q. bedijkingen vanuit Friesland zijn
begonnen, om gevolgd te worden door projecten in
wat nu Zuid-Holland en Zeeland is. De voor Zee
land belangrijke initiërende Vlaamse rol wordt niet
genoemd. Zeeland komt vooral aan bod bij de mili
taire inundaties, de Ramp van '53 en de 'gewenste
overstroming' - de inundatieperikelen van de Hedwi-
gepolder. De waanzinnige ideeën van marien biologe
Inez Flameling komen even aan bod op pagina 154.
Nederland wordt veiliger als we de dijken weghalen:
'Daarmee zou er weer natuurlijke aanslibbing komen
en zullen de polders die nu soms meters gedaald
zijn, zich langzaam kunnen herstellen tot ze weer
hoog genoeg zijn om opnieuw te bewonen.' In een
aflevering van de tv-serie kreeg Flameling aanzien
lijk meer ruimte om haar visie erin te hameren. Eén
puntje bleef onbelicht: wat doen we met de miljoenen
Nederlanders die op dit moment in de lage gebieden
wonen, mevrouw Flameling?
68 Zeeuws Tijdschrift 2014 4-5
