*o**Aob
BeSgische refugié kunstenaars in Zeeland tijdens de Eerste Wereldoorlog
Net over de grens met Zeeuws-Vlaanderen werd de
Eerste Wereldoorlog uitgevochten die het Europa
van het ancien regime de twintigste eeuw in kata
pulteerde. Een traditionele loopgravenoorlog maar
met nieuwe technieken en chemische wapens die
een massaslachting teweeg brachten. De Vlaamse
Westhoek werd herschapen in één groot modderig
bloedbad. En er was de zogeheten Dodendraad langs
de Nederlands-Belgische grens, een door de Duitsers
aangebrachte versperring die onder hoogspanning
stond, moest verhinderen dat Belgen naar Nederland
konden vluchten. Die was echter pas medio 1915 vol
tooid en tegen die tijd hadden meer dan een miljoen
Belgen, vooral Vlamingen, een veilig heenkomen in
Nederland gezocht.
Ook in Zeeland streken heel wat vluchtelingen
neer. Onder hen waren natuurlijk ook kunstenaars.
De Antwerpse kunstenaar Walter Vaes nestelde zich
in Veere. Gerard Jacobs en Jacques Bergmans kozen
Vlissingen als hun verblijfplaats en Alfons Blomme
vestigde zich in Zierikzee waar hij in het postkantoor
een monumentale wandschildering maakte met een
voorstelling van de aankomst van Belgische vluchte-
lingen in die stad. In Domburg, toen al bekend als
kunstenaarskolonie, landden een viertal schilders met
hun familie. Jozef Posenaer en Frans Willems uit Ant
werpen, Jean Gouweloos uit Brussel en Emmanuel
Viérin uit het West-Vlaamse Kortrijk. Het is aan hen
en hun werk dat het Museum Marie Tak van Poortv
liet een mooie, intieme tentoonstelling wijdde onder
de naam 'Tijdelijk Thuisland, Belgische kunstenaars
in Domburg 1914-1918'.
Wat voor beeld van de wereld schiepen de Domburgse
Belgen in hun werk? In ieder geval niet het beeld
dat je zou verwachten. Geen verslag van de massale
vlucht, geen uitdrukking van de angst en de onzeker
heid, zelfs geen gevoel van ontheemding. In hun
schilderijen geven de vier ons het beeld van een vreed
zame wereld in harmonie. Het zijn bijna allemaal hui
zen en straatjes op Walcheren, zeegezichten, doorkijk
jes. Vrolijk en kleurrijk, en overal schijnt de zon. Dit
Walcheren, beleefd en gezien door de vreemde ogen,
is een arcadische wereld, een gelukkige wereld in
evenwicht. Geen spoor van de oorlog die zich op hun
36 Zeeuws Tijdschrift 2014 j 6-7
tekst Frits
de Coninck
Vlucht in een Walcherse idylle
37 Zeeuws Tijdschrift 2014 f 6-7
