1882—1967
WILLEM IMANDT
Imandts werk moet gezien worden in de context van
de westerse schilderkunst in de eerste decennia van
de twintigste eeuw. De hoeveelheid publicaties over
beeldende kunstenaars in het voormalige Nederlands-
Indië houdt meer dan gelijke tred met de sinds
eind jaren tachtig van de vorige eeuw toegenomen
belangstelling voor buitenlandse kunstenaars die
in Indonesië hebben gewerkt. Die interesse wordt
gevoed door welvarende Indonesiërs die werken uit
die periode zijn gaan appreciëren. In het zog daarvan
is de belangstelling uit kunsthistorische hoek sterk
toegenomen. De veilingwereld heeft op die trend
ingespeeld door speciale veilingen van 'Indonesische'
kunst te houden. Een Nederlands veilingbedrijf heeft
in Singapore een vestiging geopend. Galerieën in
Indonesië exposeren regelmatig schilderijen die in
de koloniale tijd zijn gemaakt. Meer recent heeft het
Zeeuws Veilinghuis zich op Chinese en Nederlands-
Indische kunst toegelegd met een kwalitatief hoog
aanbod wat resulteerde in soms spectaculaire prijzen.
In Nederland is die interesse, gedreven door de
oud-Indische gasten, nooit helemaal weg geweest
en heeft de laatste twintig jaar zelfs een grote vlucht
genomen. Wie de jaarlijkse pasar malam in Den Haag
bezoekt, begrijpt wat ik bedoel. Ook de Nederlandse
musea hebben zich niet onbetuigd gelaten. Vanuit het
perspectief van wederzijdse culturele beïnvloeding en
verrijking kwamen er tentoonstellingen zoals in 1998
'Indië Omlijst. Vier eeuwen schilderkunst in Neder-
lands-Indië' in het Tropenmuseum in Amsterdam en
in 2009 'Beyond the Dutch. Indonesië, Nederland en
beeldende kunsten van 1900 tot nu' in het Centraal
Museum in Utrecht.
Canonvorming
Die appreciatie kwam eerder al tot uitdrukking in de
monumentale vijfdelige uitgave Paintings and Statues
from the Collection of President Sukarno of the Republic
of Indonesia (1964) die samengesteld werd door de
hofschilder Lee Man-Fong. Centraal staat het werk van
Indonesische kunstenaars maar westerse kunstenaars
zoals Imandt ontbraken niet. Hij is met vijf werken
goed vertegenwoordigd. De uitgave kan gezien worden
als de klaroenstoot tot de herwaardering voor in Indo
nesië gemaakte schilderkunst. Dit signaal werd in het
voormalige moederland opgepikt en in 1967 verscheen
Pictures of the Tropics waarin de collectie schilderijen,
tekeningen, waterverfschilderijen en beeldhouwwer
ken van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land, en
Volkenkunde in Leiden wordt geïnventariseerd.
Wanneer we op de studies over de beeldende
kunst en schilderkunst in de eerste helft van de twin
tigste eeuw inzoomen, is daar natuurlijk nog steeds
het standaardwerk van J. de Loos-Haaxman, Verlaat
Rapport Indië. Drie eeuwen Westerse schilders, tekenaars,
grafici, zilversmeden en kunstnijveren in Nederlands-
Indië uit 1968. In het hoofdstuk over schilders en
tekenaars in Nederlands-Indië in de twintigste eeuw
hoeven we niet lang naar de naam Imandt te zoeken.
Elf jaar later volgde de publicatie van de klassieker van
J. Bastin en B. Brommer, Nineteenth century prints and
ïllustrated books of Indonesia, with particular reference to
the print collection of the Tropenmuseum, Amsterdam: a
descriptive bibliography. In 1995 verscheen van de hand
van de kunsthandelaren Leo Haks en Guus Maris
het handige Lexicon of Foreign Artists who visualized
Indonesia (1600-1950) dat een overzicht biedt van de
meer dan drieduizend buitenlandse beeldende kun
stenaars die in Indonesië werkzaam zijn geweest. Het
rijk geïllustreerde werk bevat meer dan zeshonderd
afbeeldingen die een gevarieerd beeld geven van meer
dan drie eeuwen schilderen en tekenen in de Archipel
én een schilderij van Imandt van een waringin siert
de omslag. Zij kozen zijn schilderij omdat zij vonden
dat 'Imandts vermogen om de magische natuur van
Indonesië vast te leggen onovertroffen blijft.'
De catalogus van bovengenoemde tentoonstel
ling in het Tropenmuseum Indië Omlijst, Vier eeuwen
schilderkunst in Nederlands-Indië bevat een inventari
satielijst van meer dan vierhonderd olieverfschilde
rijen opgenomen in het bezit van zeven Nederlandse
musea. De twee schilderijen van Imandt in het
bezit van het Tropenmuseum zijn erin opgenomen.
Een ervan, Waringin (ca. 1925), is in de permanente
5 Zeeuws Tijdschrift 2015 1-2
