Muzikaal religieus erfgoed
van de 16de en ïyde eeuw uit Zeeland
en de populariteit van vadertje Cats
tekst Albert Clement
Het landelijke Jaar van het Religieus Erfgoed in 2008
was aanleiding voor de programmering van het pro
ject 'Zeven eeuwen muziek in Zeeland'. Het bleek
allesbehalve moeilijk om aan de hand van de vele
composities die door de loop der eeuwen in Zeeland,
dan wel door in Zeeland geboren toonkunstenaars
waren geschreven een programma samen te stellen,
waarin een enorme variëteit aan muziek tot klinken
kon worden gebracht. Het project resulteerde in een
unieke concertreeks met - voornamelijk, maar niet
uitsluitend - religieuze muziek uit zeven eeuwen,
van de vijftiende eeuw tot heden, uitgevoerd door een
ruim aantal musici en muziekgezelschappen in plaat
sen verspreid over onze provincie.
Als locaties voor de concerten werd in hoofdzaak
gekozen voor historische kerken, daarmee een aspect
toevoegend aan het Jaar van het Religieus erfgoed.
Voor de organisatie tekende NieuwZout. Binnen een
dergelijk project zijn keuzes onvermijdelijk, want de
hoeveelheid repertoire is bijzonder groot. Maar de
kennis ervan in onze tijd is nog bijzonder klein. En
hoe zou al die muziek hebben geklonken? Tot de oud
ste instrumenten die met de Lage Landen zijn verbon
den, behoort het carillon (zie ook ZT 2011/5-8). Onder
de titel 'Zeeuwse Meesters en hun (Zuid-)Nederlandse
tijdgenoten - een confrontatie' stelde beiaardier Geert
D'hollander een programma samen met composities
uit vier eeuwen beiaardcultuur: van de 17de tot en
met de 20ste eeuw. De klanken werden uitgestrooid
over Zeeland via zingende torens in Axel, Veere, Goes,
Middelburg, Tholen, St. Maartensdijk, Sluis, Hulst,
Zierikzee en Vlissingen. Van het programma zijn cd-
opnamen gemaakt in de kloostertuin van het Middel
burgse Abdijcomplex.
Muziek uit de vroege kerk
Binnen het thans nog bestaande vocale repertoire van
de westerse christelijke kerk is het Gregoriaans het
oudst. Een concert door het Gregoriaans Abdijkoor
van Grimbergen op een mooie zaterdagmiddag
(30 augustus 2008) in de Middelburgse Koorkerk
leverde 300 bezoekers op die geconcentreerd ken
nis namen van verstilde muziek. Is het niet spijtig
dat na het Tweede Vaticaans Concilie de rijke traditie
van het Gregoriaans, dat tot in de jaren zestig van
de vorige eeuw in vele rooms-katholieke kerken - zo
ook in Zeeland - een vast element in de eucharistie
viering op zon- en feestdagen vormde, grotendeels
is verdwenen? Twee Zeeuwen die in hun eigen tijd
wereldberoemd waren, maar nu slechts bij weinigen
bekend zijn, baseerden veel van hun composities op
Gregoriaanse melodieën. Ik doel op Lupus Hellinck
(Axel ca. 1494 - Gent 1541), van wie onder meer in de
Maria Magdalenakerk in Goes aantoonbaar ooit mis
sen zijn uitgevoerd, en Ghiselin Danckerts (Tholen
ca. 1510 - Rome ca. 1567), die ook beroemd was als
muziektheoreticus. Concerten in 2008 met werken
van deze meesters uit de Renaissance, gezongen door
Studium Chorale in Hulst, Axel en Tholen, zorgden in
veel gevallen voor een eerste kennismaking met hun
muziek door publiek uit onze tijd. Van Danckerts,
die vanaf 1538 zanger was in het pauselijk koor van
de Sixtijnse kapel, werden enkele jaren geleden com
posities teruggevonden die eeuwenlang zoek waren.
33 Zeeuws Tijdschrift 2013 3-4
