ZEEUWSE SPIRIT
De toekomst geloof
en spiritualiteit in Zeeland
tekst Jan Meeusen
Zeeland staat te boek als een protestants gebied. Vol
gens de statistieken hebben de protestanten - van
mainstream tot behoudend - de meerderheid. In
verschillende plaatsen kennen de mensen nog de
Tale Kanaans en over het algemeen is het kerkbezoek
stabiel. Aan de horizon zijn vele kerktorens zichtbaar
maar vele daarvan waren ooit in katholieke handen.
Het waren de monniken uit Vlaanderen die belang
rijke delen van Zeeland hebben bedijkt, kloosters en
kerken hebben gebouwd en de grond hebben ontgon
nen voor akkerbouw. De fraaie grote bouwwerken in
Hulst, Middelburg, Nisse en Goes en vele kleinere
kerken stammen uit de eeuwen dat de Zeeuwse
eilanden nog niet onder direct Hollands bestuur vie
len. Veel Zeeuwse landheren kozen voor de ene of
andere kerkelijke zijde. Portugese joden, Hugenoten,
Salzburgers, lutheranen en doopsgezinden vonden in
Zeeland een veilig onderkomen. Vanaf 1648 werd de
katholieke eredienst verboden en dit verbod werd pas
halverwege de negentiende eeuw ongedaan gemaakt.
Kentering
De laatste tientallen jaren is er sprake van een dui
delijke kentering. Het stereotype van de protestantse
orthodoxe Zeeuwen moet worden bijgesteld. De
kerkverlating treft alle gezindten. De statistieken
spreken duidelijke taal. Er is sprake van ontzuiling en
kerksluitingen zijn aan de orde van de dag. Geloofs
gemeenschappen staan als gevolg van de leegloop en
de tegenwoordige krimp onder grote druk. Er heerst
terughoudendheid de eigen traditie te etaleren en de
toekomst wordt niet rooskleurig ingezien. Het is vaak
onduidelijk waar de vele kerkverlaters hun heenko
men zoeken. Vinden ze hun weg naar centra voor
oosterse en nieuwe spiritualiteit die recent in Zeeland
zijn opgericht? De belangstelling voor het aanbod van
deze centra is in elk geval groot. Deze kentering in
het zoeken naar geloof en spiritualiteit roept allerlei
vragen op die in het hierna volgende lead artikel nader
aan de orde komen.
Provinciale Raad van Kerken Zeeland
De Provinciale Raad van Kerken Zeeland durft het
evenwel aan om weer een oecumenische Zeeuwse
Kerkendag te organiseren. De eerste editie vond vijf
jaar geleden plaats in Middelburg en nu is voor Goes
gekozen. De ambitie van de Raad is met het motto
'Zeeuwse Spirit' een aantrekkelijk programma te bie
den wat inspiratie biedt voor de toekomst. De Bijbel
vaste lezer zal er zeker het verhaal van Pinksteren in
herkennen.
De Provinciale Raad van Kerken Zeeland bestaat
uit een aantal regionale groepen van samenwerkende
kerkelijke gemeenschappen. Naar voorbeeld van de
landelijke Raad van Kerken wordt er geïnvesteerd in
dialoog, maatschappelijke presentie en nieuwe initia
tieven.
De dialoog betreft het gesprek over onderwerpen
van theologische en dogmatische aard. Meer concreet
gaat het om gezamenlijke kerkelijke vieringen en
6 Zeeuws Tijdschrift 2015 3-4
