Johan Nieuwenhuize in zijn studio, november 2015
foto van hem opent de snelweg naar de verbeelding
en daaraan gekoppeld de beleving. De fotograaf reikt
aan, de kijker ontvangt en maakt het beeld af. Wij als
kijkers hebben ons eigen geheugen en onze eigen ver
beelding en die bepalen uiteindelijk wat wij zien.
In zijn recente boek, getiteld IMG_, heeft hij
datum en plaats zelfs helemaal weggelaten. Het is aan
de kijker om te kijken en vrij te associëren. Alhoewel,
helemaal vrij laat de kunstenaar het toch niet. De volg
orde van de foto's in het boek is zo uitgekiend dat ze
een context vormen. Door een aantal foto's af te druk
ken op uitklapbare pagina's zien we in plaats van twee
nu drie beelden naast elkaar die een visuele relatie
met elkaar aangaan. Een relatie die veranderbaar is.
Deze presentatie is te vergelijken met een opstelling
die hij vijf jaar na deelname aan de Zeeuwse Lichting
in 2011 realiseerde in de Kabinetten van De Vleeshal,
onder de titel Collected Memory. Vijftien foto's met de
van hem bekende abstracte beelden had hij op alumi-
niumplaten gemonteerd en die platen rechtop op de
vloer geplaatst. De opstelling was gefixeerd, de bezoe
kers bewogen er langs en omheen en maakten zo een
steeds veranderende visuele relatie tussen de foto's.
Uiteraard, met ieders eigen associaties en herinnerin
gen. Want dat is waar hij altijd op uit is: het triggeren
van het geheugen, individueel en collectief.
Met zijn benadering stelt Johan Nieuwenhuize
in essentie het medium fotografie aan de orde.
Een medium dat de feitelijke werkelijkheid lijkt te
registreren maar dat tegelijkertijd volkomen mani
puleerbaar is, en au fond onbetrouwbaar. Althans
als we verwachten dat het plaatje volledig samenvalt
met de werkelijkheid die wij denken te zien. De uit
snede en het inzoomen alleen al zijn een manier om
het beeld naar je toe te trekken waardoor de kijker
op een ander been wordt gezet. Opvallend toch hoe
die bereid is de fotografie altijd het voordeel van de
twijfel te gunnen. Als we maar iets herkennen, is
het goed. Wij willen voor de belofte vallen dat een
foto feitelijk waar is, dat wil zeggen verslag doet van
iets uit de werkelijkheid. Wanneer dat niet meteen
en ondubbelzinnig mogelijk is, dan sluipt de twijfel
binnen. Zoals in de foto's van Johan Nieuwenhuize.
Want die dwingen ons de vraag te stellen waar we
eigenlijk naar kijken. Het gaat hem niet om de
objectieve en feitelijke werkelijkheid, en nog min
der om de waarheid, maar om iemands subjectieve
werkelijkheid. Dat is waar het om gaat: niet wat iets
is, maar wat iets kan zijn, voor een individu, op een
bepaalde plaats en op een zeker moment. Zo sub
jectief en 'onbetrouwbaar' kan fotografie zijn. En
prachtig.
19 Zeeuws Tijdschrift 2015 7
