Terry Fox
Tooth in Apple
L'Unita
Hoc est corals meum
1989
I
tekst Arjen Reinders
10 Zeeuws Tijdschrift 2016 3
Tooth in Apple (1967) van Terry Fox is wat het is: een
tand in een appel. Eind 1967 liet de kunstenaar tijdens
de actie Incision ('Insnijding') in Amsterdam zijn
hoektand verwijderen, waarna deze in een appel werd
geplaatst. De 'sculptuur' die dit opleverde gebruikte
Fox vervolgens als centrale element in een serie van
34 foto's, die hij in 1973 liet zien in de University Art
Museum van Berkeley, Californië.
Fox (Seattle, 1943Keulen, 2008) was een centra
le figuur in de performance-, video- en conceptuele
kunstbeweging aan de Amerikaanse westkust in
de late jaren zestig en vroege jaren zeventig. In zijn
politiek geëngageerde, site-specifieke performances
van die tijd verkende hij de symbolische en rituele
betekenis van objecten, plaatsen en de natuurlijke
fenomenen van het dagelijks leven. Fox nam deel aan
verschillende belangrijke internationale groepsten
toonstellingen, waaronder Documenta 5 in Kassel in
1972, de Whitney Biënnale in 1975 en de Biënnale
van Venetië in 1984. In 2003 eerde de Kunsthalle
Fridericianum in Kassel hem met een grote retrospec
tieve solotentoonstelling. Fox had een bijzondere band
met Europa. In de jaren zestig en zeventig woonde
en werkte hij in San Francisco, maar later vestigde
hij zich permanent in Europa; via Berlijn, Napels en
Florence streek hij in 1988 neer in het Belgische Luik.
In zijn werk gebruikte hij vaak zijn eigen lichaam
als uitgangspunt en refereerde hij veelvuldig aan de
cycli van afwisselend ziek-zijn en zich gezond voelen
—mede ingegeven door zijn persoonlijke gezondheids
situatie: op zijn zeventiende werd Fox gediagnosticeerd
met de ziekte van Hodgkin. Deze aspecten spelen
een rol in Tooth in Apple, maar zeker ook bij zijn twee
andere werken in de collectie van de Vleeshal: L'Unita
(1972) en Hoc est corals meum (1972).
De laatste is gemaakt van glas, papier en een
ampul met bloed. De titel Hoc est corals meum ('Dit
zijn mijn koralen') is een variatie op de bekende
woorden'Dit is mijn lichaam, dit is mijn bloed'die
Jezus tijdens het Laatste Avondmaal uitsprak bij het
breken en uitdelen van ongezuurd brood en de wijn—
een vooruitwijzing op het lijden dat komen gaat.
L'Unita is een tekening op handgeschept papier
met inkt, water, touw en eveneens bloed. Het was de
eerste in een lange serie werken getiteld Works from the
Labyrinth (1972-1978). Als laatste werk in deze serie
legde hij een steen in het Podio del Mondo per l'Arte,
de ruimte onder de voormalige Graanbeurs op het
Damplein in Middelburg, die Marinus Boezem zich in
1976 had toegeëigend als internationaal podium voor
conceptuele kunst. Fox' steen (van arduin, Belgisch
hardsteen) toont een cirkelvormig labyrint dat de kun
stenaar er eigenhandig in heeft gebeiteld. Zoals meer
kunstenaars van zijn generatie zocht hij naar nieuwe
plekken voor kunst, buiten musea en galeries. Zo
kwam hij onder meer tot performancekunst op straat,
waarbij hij zichzelf verplichtte elke avond in gedachten
door een labyrint te lopen. De plaats van zijn Labyrint
(1978) op het Podio del Mondo per l'Arte werd bepaald
met een soort performance, waarbij een man met een
wichelroede en een hondje water zochten.
Uit een memo van de Provincie Zeeland uit 1989
blijkt overigens dat de aankoop van de drie werken
(totaalbedrag: vijfentwintig duizend gulden) niet zon
der slag of stoot is gegaan. De adviescommissie had
geen artistieke problemen met de aanvraag, maar uit
'nadere studie' van de voorwaarden van de rijksbijdra
geregeling Provinciale Bevordering Beeldende Kunst
bleek dat het geld van de provincie niet besteed mocht
worden aan een kunstenaar 'van buiten Nederland'.
En Fox woonde als gezegd in Luik. Uiteindelijk mocht
de koop toch doorgaan en zijn hierna de voorwaarden
aangepast.
11 Zeeuws Tijdschrift 2016 3
