De helft van wat
je stookt, lukt.
Als je het vak
tenminste goed
beheerst.
Het conventionele bakken van steengoed vraagt
een oventemperatuur van maar liefst 1240 graden
maar omdat het stuk in de oven zelf afkoelt, en dus
veel trager verloopt, is de uiteindelijke vorm, en ook
het uitlopen van het glazuur, beter te controleren.
Hans Westerweel: 'Keramiek is altijd en per definitie
verrassend. Je weet nooit helemaal precies wat eruit
komt. Maar in raku is de verrassing compleet. De
vorm is roodgloeiend als die de oven verlaat. Je bent
als keramist niet meer dan een doorgeefluik. Je schept
voorwaarden en je moet vervolgens afwachten wat
ermee gebeurt.'
Toeval en doorgeefluik
Er is veel dat invloed kan uitoefenen op het uiteinde
lijke resultaat. Een zuchtje wind, wisselende vochtig
heid, een net iets afwijkende temperatuur. 'En er zijn
van die dagen dat je ook gewoon geluk moet hebben.
Dan denk je dat de belangrijke voorwaarden (oven,
klei, timing) kloppen en dan gebeuren er toch dingen
die een heel ander, niet bedacht effect veroorzaken.'
Als dat effect niet gewenst is, rest de keramist niet an
ders dan het stuk weg te gooien. Pottenbakkersverdriet
heet dat. 'De helft van wat je stookt, lukt. Als je het vak
tenminste goed beheerst.'
In het reduceren van zijn rol als pottenbakker en
zijn invloed op het proces en daarmee op de vorm
die uiteindelijk verschijnt, is Hans Westerweel ook
geïnspireerd door de Japanse houding. In het bijzon
der door de meester-keramist Kawai Kanjiro (gestor
ven in 1966) wiens bewaarde werkplaats hij heeft
bezocht. 'Door mij ontstaat iets', zei Kawai Kanjiro,
en verkleinde daarmee zijn invloed als maker, niet
alleen maar uit bescheidenheid maar vanuit het wijze
inzicht dat de praktijk nooit helemaal te sturen is.
Hans Westerweel heeft zich raku niet alleen als
techniek eigen gemaakt, hij heeft zo ook de Japanse
cultuur leren kennen, door erheen te gaan. Raku is
meer. Raku is ook een manier van kijken en wachten,
is ook een vorm van meditatie over volheid en leegte,
en stilte natuurlijk. Want zoals veel in Japan is raku
ingebed in een boeddhistische levenshouding. En
zoiets wil hij in zijn potten, kommen en vazen bena
deren. Door te oefenen, door te leren kijken, door te
leren zien.
54 Zeeuws Tijdschrift 2016
4
55 Zeeuws Tijdschrift 2016 4
