KONST BAERT ROEM; HET UITGEVERSBEDRIJF VAN DE VAN DE VENNES TE MIDDELBURG (1618-1625) 85 Marc van Vaeck De gunstige economische omstandigheden aan het einde van de zestiende eeuu> werkten een opbloei van de kunsten in de hand en gaven inventieve kunstpromotoren vrij spel in de Zeeuwse hoofdstad. Hieivan hebben de in artistieke kringen bedrijvige gebroeders Van de Venne dankbaar en op een lucra tieve manier gebruik gemaakt. Het is bekend hoe de sluiting van de Schelde in 1585 de handel te Middelburg in belangrijke mate heeft gestimuleerd. In de uit 1612 daterende Ne derlandse bewerking van Guicciardini's Descrit- tione di tutti i Paesi Bassi staat hierover te lezen: 'dese stadt [is] tot groot welvaren gheraeckt sints dat Antwerpen onder het Spaensch gouver nement ghekomen is, soo dat de selve stadt by de treffelijckste koopsteden van Europa met recht mach vergheleecken werden: alwaer die mach- tichste Cooplieden uyt Brabandt ende Vlaenderen geweecken, heur residentie hebben komen hou den. Desghelijcks oock in het jaer 1598 de Com- paignie vande Engelsche Cooplieden, die de nee- ringhe seer vermeerdert hebben. Welcke stadt over ettelijcke jaren den principaelsten handel van Nederlandt heeft ghehadt'. In de 'Schildery-winckel' op de Lange Burcht, vlak bij de Nieuwe Beurs, heeft de drukkeruitge ver Jan Pietersz. in samenwerking met zijn broer, de getalenteerde schilder-dichter Adriaen, een succesvolle kunsthandel opgezet, die gedurende enkele jaren een belangrijk deel van het artistieke leven in Middelburg heeft bepaald. De gebroeders Van de Venne te Middelburg De Van de Vennes behoorden tot het contingent immigranten dat zich, gelokt door de gunstige faam van de Zeeuwse hoofdstad, te Middelburg was komen vestigen. Vader Van de Venne, de 'Spaensche fruytvercooper' Pieter van de Venne, was van Zuidnederlandse afkomst en had zich na een (kortstondig?) verblijf te Delft (zijn zoon Ad riaen werd er geboren) te Middelburg ingeschre ven: in de poorterboeken staat hij genoteerd als 'van Liere in Brabant'. Vanaf 1605 komt de naam van de Van de Vennes herhaaldelijk in de archie ven van de stad Middelburg voor. Pieter van de Venne bezat er het huis 'de vier Heemskinderen' (een oude bakkerij aan de noordzijde van de Dam vlakbij de Corte Schuytvlotstraat) en over leed er vóór 4 februari 1619. Zijn zoon Jan Pie tersz., nog geboren te Lier, verwierf in 1608 als prentverkoper het poorterschap van Middelburg en dreef er in de daaropvolgende jaren een bloei ende handel in schilderijen, prenten en 'andre frayheden'. In dienst bij de bekende boekdrukker en uitgever Adriaen van de Vivere, nam hij en kele maanden na diens dood het gehele huis en bedrijf over en op 7 februari 1618 was hij eige naar van het huis van Van de Vivere geworden. Van dan af verschijnen zijn eerste prentuitgaven, en al vlug publiceert hij ook enkele van Jacob Cats' vroege werken (de Self-stryt en het Tooneel vande mannelicke achtbaerheytjdie hij tot in 1622 voor eigen rekening bij Hans van der Hellen liet drukken. Op 1 mei 1620 werd Jan meester in het boekverkopersgilde en vanaf 1623 treedt hij tevens als zelfstandig drukker op. Jans broer, Adriaen, had zich na een schilder kunstige opleiding te Leiden eveneens in Middel burg gevestigd. In 1614 was hij er getuige bij de doop van Jans dochtertje Adriana. In dat jaar huwde hij op 19 november de Zeeuwse kapi teinsdochter Elisabeth de Pours en woonde hij naast zijn schoonvader in de Bogaerdstraat, vlak bij de drukkerij die later aan Jan Pietersz. zou toebehoren. Op 20 april I6l6 sloot Adriaen een overeenkomst met zijn buur en schoonvader: zelf verwierf hij het huis naast 'de dry snipkens', ter wijl schoonvader De Pours het aanpalende huis behield. Beide huizen, zo blijkt uit een rentebrief van 17 september 1624, grensden aan Jans huis: 'annex malcanderen, zuytsyde van de Bogaert- strate, belend zuyt d'erve van 't huys "de Schilde- rijewinckel"' (afb. 1). Na de dood van Adriaen van de Vivere beslui ten Jan en Adriaen de handen ineen te slaan: op 16 maart 1618 neemt Jan - Adriaen staat hierbij borg - een hypotheek op het huis van Van de Vi vere en exploiteert er de 'Schildery-winckel' op de hoek.van de Nieuwe Beurs. Van dan af ont staat er een ongemeen boeiende en artistiek bij zonder produktieve samenwerking, waarbij op zeer inventieve wijze het dicht-, schilder- en te kentalent van Adriaen door het kunstige vakman schap van drukker-uitgever Jan in talloze winst gevende projecten werd omgezet. 'Om de Conste van teykenen, Plaetsnyden, ende Plaetdrucken te doen floreeren Het fonds van Jan van de Venne muntte uit door

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeland | 1992 | | pagina 3