ARCHEOLOGICA 2ELANDICA
Uit de collectie van het Zeeuws Genootschap
117
Dorine Noorlander
van een betere kwaliteit aardewerk toe. In de
Rijn- en Maasstreek ontstond de productie van
het zogenaamde steengoed met een glazuur van
zout, dat bij een hoge baktemperatuur in een
brandende oven werd gestrooid. Het oppervlak is
mooi glanzend en soms gevlekt met een 'lui
paardmotief. Dit materiaal bood het voordeel dat
drank er koel in bleef, al was het niet tegen ver
hitting bestand. Steeds groeiende centra van ver
vaardiging waren aan het eind van de vijftiende
eeuw onder andere Siegburg en Raeren, waar de
eerste kruiken met baardmaskers werden vervaar
digd.
Gezichten
Uit het eind van de vijftiende eeuw dateren de
eerste kruiken met een versiering in de vorm van
een gezicht. De vroegste gezichten lijken vaak le
vensecht, en vermoed wordt dat sommige be
doeld waren om de eigenaar zijn eigen kruik te
laten herkennen. Maar er zijn ook kruiken gevon
den met het opschrift 'Jesus'. De vondst van krui
ken met drie gezichten gaf aanleiding tot de ver
onderstelling dat de heilige Drievuldigheid werd
uitgebeeld, maar er zijn ook vrouwengezichten
en kruiken met vier gezichten gevonden. Het
blijft gissen wat de afbeeldingen precies voorstel
len, maar zeker is dat de kruiken 'met bebaard
In het eerste artikel van deze rubriek werd aan
gekondigd, dat aandacht zou worden besteed
aan voorwerpen uit de afdeling Archeologische
Voorwerpen en Objecten. Ook losse, door het
Genootschap via schenking of aankoop verwor
ven vondsten kunnen informatie geven over leef
gewoonten en modes die in het verleden in deze
streken hebben bestaan.
Iedereen heeft ze wel eens bij een antiquair of
in een museum gezien, die gezellig ogende, dik
buikige kruiken met aan de bovenzijde een ern
stig of een koddig baardig gezichtje. Soms is de
buik met een bloemmotief of een wapen ver
sierd, andere keren is hij effen. In de collectie
an het Genootschap bevindt zich een aantal van
deze kruiken, die baardmankruiken worden ge
noemd. Voor een deel zijn zij tentoongesteld in
het Zeeuws Museum (afb. 1). Verder bevinden
zich in de collectie scherven die bij verscheidene
opgravingen zijn gevonden.
Herkomst
Na de val van het Romeinse rijk werden luxe arti
kelen zoals mooi gedecoreerd aardewerk en glas
schaars in West-Europa. Eenvoudige, ongegla
zuurde aardewerken potten en kommen, alsook
houten nappen werden alom gebruikt. Met het
toenemen van de welvaart nam ook de productie
Afb. 1: Baardmankruiken
in het Zeeuws Museum,
collectie KZGW.
